Այսօր շատերը նախընտրում են ավանդական բժշկությունը, որը ավանդաբար եկել է դարերի խորքից և փոխանցվել մարդկանց:
«Մեր բժշկությունը զարգացել է 3000 տարի առաջ ու բոլոր բժշկապետերն աշխարհում նորություններ են ասել: Եթե վիրահատող է եղել, ուրեմն կատարել է առաջին վիրահատությունը՝ ենթադրենք աչքի, ուղեղի, կամ պատրաստել են այնպիսի դեղորայքներ, որոնք աշխարհում չեն եղել: Հայաստանն այդ ժամանակ համարվել է աշխարհի դեղատունը: Ունեցել ենք և ունենք աշխարհի լավագույն կավը, ամենաընտիր գարեջուրը՝ ոչ խմելու համար, լավագույն գինին: Պլատոնն ասել է՝ այն դեղերի կաթն է, իսկ Հիպոկրատն էլ, թե մարդու օրգանիզմը՝ առողջ, թե հիվանդ, զարմանալիորեն հարմարվում է այդ հրաշք հեղուկին: Գինին դեղ է, նրանով բուժում են այնպիսի հիվանդություններ, որոնք դեղորայքով բուժել անհնար է»,-ասում է բուսաբույժ, ժողովրդական բժշկության մի շարք գրքերի հեղինակ Աշոտ Աշոտյանը:
Իսկ, թե նա ինչո՞ւ է ընտրել ժողովրդական բժշկության ուղին, ինչպե՞ս է հիմնել կոսմետիկ միջոցներ, տարբեր դեղաբույսեր, ինչպե՞ս է կարողանում բուժել «չբուժվող» հիվանդություններ, որտեղի՞ց է բերում դեղաբույսերը և այլ հարցերի պատասխանները՝ ստորև ներկայացվող զրույցում.
Պարոն Աշոտյան, խոսենք, թերևս, բժշկի մասնագիտության ընտրության մասին: Գիտեմ, որ սրա հետ կապված հետաքրքիր պատմություն կա:
-Այո…Հայրս Հայրենական պատերազմի հաշմանդամ էր: Հաճախ էր պառկում հիվանդանոցում, կրկին ու կրկին վիրահատում էին, ոտքից բեկորներ հանում: Տարիներ շարունակ այդ ցավը մեր ընտանիքում տարել ենք: Պարբերաբար շփվում էի բժիշկներ հետ, միշտ ցանկանում էի իմ երախտագիտությունը հայտնել նրանց:
Երբ ավարտեցի դպրոցը որոշեցի ընդունվել ԵՊՀ երկրաբանության ֆակուլտետը, բայց չստացվեց, քիմիայից կտրվեցի:
Տանը թքեցին-մրեցին, ասացի՝ լավ, հաջորդ տարի կընդունվեմ Մ.Հերացու անվան պետական բժշկական համալսարան, կտեսնեք: Սա առաջացրեց նրանց ծիծաղը: Ինքնուրույն պարապեցի և 5 ստացա քիմիայից: Սովորեցի գերազանց, ավարտելուց հետո տարբեր հիվանդանոցներում աշխատեցի որպես վիրաբույժ: 1993 թվականինց եղել եմ հեռուստատեսությունում:
Ինչո՞ւ որոշեցիք վիրաբուժությունից անցում կատարել ժողովրդական բժշկության:
-Ինձ հետաքրքիր էր, թե այն ժամանակ ինչպես են բուժել՝ չունենալով ներկայիս դեղերն ու տեխնիկան: Ու այդ հետաքրքրությունն ինձ բերեց-հասցրեց այստեղ: Կարդացի ժողովրդական բժշկության մասին տարբեր ազգերի գրքերը, իմի բերեցի: Շատ բաներ կան, որոնք իրականությանը չեն համապատասխանում: Այն ժամանակ էլ ամեն մի մարդ մի բան գրել է, կարդում, ասում ես՝ օ՜, այս ինչ հրաշք է, բայց նրանք որևէ փորձ չեն կատարել, ուղղակի մասսայականցրել են: Խոնարհվում եմ մեր բնագետ-բժիշկ, գիտնական, մատենագիր Ամիրդովլաթ Ամասիացու առջև, որովհետև նրա գրքերում գրված է. «Ես լսել եմ, ես ձեզ չեմ կարող հավաստիացնել, որ սա ճիշտ է»: Իսկ, այն, ինչ ինքն է արել՝ գրել է. «Իմ փորձն է»:
Հիմա Հայաստանում ամեն մարդ բժշկությամբ է զբաղվում.կեսը բժիշկ է, կեսը՝ երգիչ:
Դեղաբույսերն ինչպե՞ս, որտեղի՞ց եք ձեռք բերում, միայն Հայաստանի՞ց:
Իհարկե Հայաստանից: 30 տարուց ավելի ուսումնասիրել եմ, գրաբար եմ սովորել, որպեսզի միջնադարյան հայ բժշկությունը կարողանամ հասկանալ: Եղել եմ դաշտերում, օգնել են տեղացիները: Հիմա, քանի որ ժամանակ չունեմ, պատվիրում եմ՝ մարդիկ հավաքում-բերում են: Ստուգում եմ՝ ինչ է հավաքել, որտեղ է չորացրել և այլն:
Մարդը եթե ցանկանա՝ ամեն ինչ կարող է անել: Ամեն ինչի համար դեղեր ենք պատրաստել: Դրանք մեծ հեղինակություն ունեն և՛ Հայաստանում, և արտերկրում, հատկապես ԱՄՆ-ում: Տարին 1-2 անգամ գնում եմ այնտեղ:
Ամեն ազգ ունի իր ժողովրդական բժշկության մեթոդները, թե՞ նման են:
-Հիմքերը նույնն են՝ չնայած որ կապ ունի այն, թե որ տարածաշրջանում են ապրել ազգերը, բնության որ արժեքների հետ են շփվել: Եթե ծովափնյա երկրներ են, բնականաբար կորալային, ջրային, ձկնայուղային բուժում է կատարվում, եթե լեռներում են՝ բուսական: Օրինակ Տիբեթի բժշկությունն ուրիշ է, պարսկականն ուրիշ, եվրոպականն ուրիշ, բայց հիմքը նույնն է: Բույսերը կան ամբողջ աշխարհում, ենթադրենք անթառամը կամ հազարատերևը, բայց նրանց հատկությունները տարբեր են՝ կախված նրանից, թե այն որտեղ է աճում: Այն, թե ինչ կա հողի մեջ, դրանով էլ պայմանավորվում են նրա հատկությունները: Ունեցել ենք շատ հարուստ բնություն, բուսատեսակներ, որոնք հիմա վերացել են: Այն ժամանակ էլ հիմիկվա նման հանել, արմատախիլ են արել ու ծախել:
Համացանցում, մամուլում «Օգտակար խորհուրդներ» խորագրերի ներքո բազում նյութեր կան. մարդը սահմանափակվի այդ խորհուրդներին հետևելով, թե՞ դիմի բժշկի:
- Անտեր երիր է՝ ով ինչ ուզում՝ եթերում խոսում է, մամուլում էլ գրում: Իրեն հարգող մարդը պետք է դիմի պրոֆեսիոնալ մասնագետի, բժշկի: Իսկ ժողովրդական բժշկությամբ զբաղվողը նախ պետք է բժիշկ լինի: Մարդը բերում և քեզ անալիզ է ցույց տալիս, ռենտգեն նկար, եթե չունես բժշկական կրթություն՝ ո՞նց ես հասկանալու: Շատերն են դիմում, ինչ-որ կարողանում եմ անել՝ անում եմ, եթե չէ՝ ուրեմն դա իմ գործը չէ: Չի կարելի մարդուն խաբել, նրա թանկագին ժամանակը խլել, որովհետև հիվանդություններ կան, որ օրը նրա համար նշանակություն ունի:
Այսինքն, ամեն հիվանդություն դեղաբույսերով բուժել հնարավոր չէ:
-Օրինակ թարախային ծանր ինֆեկցիաների դեպքում, երբ որ ջերմությունուը շատ բարձր է, բույսը կողքից պետք է օգնի: Ենթադրենք՝ ծանր թոքաբորբ է, մինչև դու հայ-հույ անես՝ կմեռնի:
Արդյունքում, կան մարդիկ, ովքեր դեղեր չեն խմում, դեղաբույսերի կողմնակից են:
-Չէ, ես դա չեմ ընդունում: (Սա ասելով բժիշկը կանչում է իրեն այցելած հիվանդներից մեկին.Հեղ.)
Ինսուլտ է ստացել, սակայն չի հասկացել, հետո էլ երբ զգացել է՝ չի դիմել բժշկի: Հարցնում եմ, թե ինչո՞ւ չես դիմել, ասում է շաբաթ-կիրակի էր: Ասում եմ՝ ինչի շաբաթ-կիրակի բժիշկ չի լինո՞ւմ: Ասում ա՝ սպասում էի, որ գայի քեզ մոտ:
(Մեր խոսակցությունն ընդհատում է բժշկին այցելած հվանդն ու ասում՝ այս բժշկին էի վստհում: Սա ևս մեկ անգամ առաջացրեց բժշկի վրդովմունքը, քանի որ, նրա խոսքով՝ հիվանը երբ եկել է իր մոտ, ճնշումը շատ բարձր է եղել, ամեն ինչ կարող էր վատ ավարտ ունենալ: Հեղ. ) :
Ասում են՝ մի շարք «չբուժվող» հիվանդությունների հեղինակ եք.որո՞նք են դրանք:
-Եվ արտասահմանում և այստեղ ասում են, թե փսորիազը կամ բրոնխյալ ասթման, շաքարը չբուժվող հիվանդություններ են: Ո՞վ է ասում, որ չբուժվող են: Փորձը հակառակն է ցույց տվել:
Զրույցի ընթացքում ասացիք, որ տարին 1-2 անգամ լինում եք ԱՄՆ-ում: Կրկին հայերն են դիմում, թե՞ օտարազգիները:
-Չէ, դիմում են նաև պարսիկները, ամերիկացիները…
Հիվանդությունների առումով տարբերություն կա՞, թե մարդը Երկրագնդի որ հատվածում է բնակվում:
-Ոչ մի տարբերություն չկա.տարբերությունը միայն նրանում է, որ Հայաստանում աճած բույսը հայի վրա ավելի լավ է ազդում, քան այլ ազգի: Դա բնության ստեղծագործությունն է: Ամեն տեղի օձն ու կարիճն էլ այդ հողի ու բույսի գույնին են լինում: Մենք խմել ենք այստեղի ջուրը և աշխարհի որ ծայրում էլ ապրենք՝ այն փոխել անհնար է: Որտեղ որ ծնվել ու ապրել ես, այնտեղի բնությունն է քեզ հարազատ, այնտեղի օդը, ջուրը, հողը, քարը, քանի որ այդ բոլորը քո մեջ կա: Դրա համար տվյալ վայրի բույսով ավելի լավ կբուժվես, որովհետև նրա մեջ կա այն, ինչ քեզ պետք է: Հիմնականում ամեն ինչ նույնն է, միայն բաղադրություններն են փոխվում:
Պարոն Աշոտյան, բացի դեղաբույսերից նաև կոսմետիկ միջոցների հեղինակ եք: Ինչպե՞ս Արցախյան պատերազմի ժամանակ ստեղծված դեղը դարձավ կոսմետիկ միջոց:
-Արցախյան պատերազմի ժամանակ ստեղծեցի մի դեղ, որը կազատեր թարախից, որովհետև մինչև զինվորներին հասցնում էին հիվանդանոց՝ անցնում էր երկար ժամանակ և արդեն զարգանում էր ոսկրածուծի թարախային բորբոքում:
Այն ժամանակ քսուք չէր, հեղուկ էր.լցնում էինք վերքերի մեջ և հրաշք էր կատարվում.հաջորդ օրը ոչ թարախ կար, ոչ հոտ: Ամբողջ ազատամարտի ժամանակ օգտագործեցինք այդ դեղը, որից հետո քսուք դարձրեցինք ու դարձյալ վերքերի համար օգտագործեցինք: Մի օր հիվանդներից մեկ, ով չլավացող վերքեր, խոցեր ուներ, սրա միջոցով բուժվել էր, տեսնում եմ՝ անընդհատ գալիս ու այդ քսուքը տանում էր: Հարցրեցի՝ ինչո՞ւ ես տանում, ասաց, թե բա դու ասե՞լ ես, որ մի հատ երեսներին քսեն, ասեցի չէ, ասաց՝ ասա, թող քսեն, տես, թե ինչ է կատարվում: Իրոք, որ հրաշք էր.մաքրում է լաքաները, դեմքին, փայլ, էլաստիկություն է տալիս, վերացնում է կնճիռները…
«Անահիտը» բնական է, չի պարունակում քիմիա, իսկ այսօր բոլոր կոսմետիկ միջոցները նավթի մնացորդներից են: Նավթի թափոնններից կոսմետիկ քսուք են պատրաստում, օծանելիք, լաքեր և այլն: Մարդիկ օգտագործում են, թունավորվում և հետո հարցնում են, թե ախր ինչո՞ւ քաղցկեղ, ինչո՞ւ զոբ, ինչո՞ւ երեխաս հաշմանդամ ծնվեց: Բոլորը կոսմետոլոգիայից է գալիս: Հատուկ ուսումնասիրություն կա, թե նույնիսկ եղունգի լաքը ինչ վնասներ կարող է առաջացնել.դրանցից հաշմանդամ երեխաներ են ծնվում:
Ինչո՞ւ «Անահիտ» :
-Դա մեր աստվածուհու անունն է: Անահիտը համարվել է խոհեմության ու պարկեշտության մայրը, մարդկանց սնուցող, ապրեցնող ու փառավորող աստվածուհին։ Ի՞նչ դնեի, Սյուզի՞: Ոչ…հայկական, միայն հայկական: Ես հիվանդագին ազգասիրություն ունեմ:
Մյուս քսուքը կոչվում է «Մարիա»՝ թոռանս անունով.աստվածամոր անունն է: Աշխարհում այսօր կա 3 դեղաբույս, որոնք Տիրամոր անունով են, դրանցից մեկը մայրամախոտն է: Լավ միջոցներ են, լավ արդյունքներ են տալիս:
Հարցազրույցը՝ Անի Կարապետյանի