Հարավային Ամերիկայի խոշորագույն պետություն Բրազիլիան իր տարածքով ու բնակչության թվով աշխարհում հինգերորդն է, տարածաշրջանի բնապաշարային ամենամեծ ներուժ ունեցող, տնտեսապես ամենահզոր ու ամենազարգացած երկիրը:

1500 թվականին այստեղ ափ է դուրս գալիս պորտուգալացի ծովագնաց Պեդրու Կաբալը, որն իր հայտնագործած երկիրը հայտարարել է Պորտուգալիայի տիրույթ։ Պորտուգալացիները այստեղից արտահանել են պաո-բրազիլ (pau-brasil) կարմիր փայտը. այստեղից էլ առաջացել է երկրի Բրազիլիա անվանումը։ Ազատագրական պայքարի հետևանքով Բրազիլիան 1822 թվականին հռչակվել է անկախ կայսրություն, 1889 թվականից՝ դաշնային հանրապետություն։

XIX դարի վերջերից Բրազիլիայում սկսել է կազմավորվել հայկական գաղթավայր, որտեղ տարիներ շարունակ ապաստան են գտել թուրքական բռնություններից փրկված հայերը:

Այնտեղ կա «Արմենիա» անունով մետրոյի կայարան, հրապարակ, որտեղ Մեծ եղեռնի զոհերի հիշատակին նվիրված հուշակոթող է կանգնեցված:

Սա դեռ ամենը չէ՝ տեղի ռադիոալիքներից մեկում կա «Ռադիո Արմենիա Էթերնա» հայկական ռադիոժամ, դեռ ավելին՝ «Հայ երիտասարդ ֆիդայիներ» ֆուտբոլային ակումբ, որտեղ խաղում են ոչ թե հայ, այլ բրազիլացի ֆուտբոլիստներ:  Բրազիլիայի հայ համայնքի, ռադիոժամի ու ֆուտբոլի ակումբի, հայ-բրազիլական առևտրատնտեսական կապերի ընդլայնման և այլ հարցերի շուրջ զրուցել ենք Բրազիլիայի Սան-Պաուլո քաղաքի «Ռադիո Արմենիա Էթերնա» հայկական ռադիոժամի, նույնանուն ինտերնետային հեռուստաընկերության և «Հայ երիտասարդ ֆիդայիներ» ֆուտբոլային ակումբի հիմնադիր Սարգիս Կարամեկյանի հետ:

«Արմենիա Էթերնա» ռադիոժամը գործում է 2006 թվականից, հայերեն և պորտուգալերեն տնտեսական, սոցիալական, կրթական, մշակութային, սպորտային հաղորդումներ է պատրաստում ինչպես Բրազիլայի, այնպես էլ տարբեր երկրների հայ համայնքների ունկնդիրների և բրազիլացիների համար:  «Էթերնա»-ն թարգմանաբար նշանակում է հավերժական, ասել  է,  թե՝  Հավերժական  Հայաստան: Ինչպե՞ս  որոշեցիք   ռադիոժամի  այս   անվանումը:

-Այո, թարգմանաբար  նշանակում  է Հավերժական  Հայաստան: Ինչ վերաբերում է անվան  ընտրությանը, ապա  4 անուն էր  միտքս եկել: Տատանվում էի երկուսի միջև: Ընկերս  կողքիս  էր, ասացի Հավերժական Հայաստան, թե՞, Հզոր Հայաստան. Ընտրեցինք առաջին  տարբերակը:

Ինչի՞  հետ եք  կապում Հայաստանի  հավերժականությունը:

-Մեր ազգը հավերժական է: Դարերով հետ գնանք. Այնքան պատերազմներ են  եղել, խնդիրներ, իսկ  Հայաստանը եղել է ու  կլինի: Քանի ազգեր  ոչնչացան, իսկ մենք…մենք  մնացինք: Թուրքը փորձեց ոչնչացնել մեզ, հաղթել, բայց  չստացվեց: Մենք այն ազգն  ենք, որը հավերժ  լինելու  է:

Ի՞նչն  էր  դրդել  Ձեզ՝  ունենալ  ռադիոժամ:

-Փոքրուց միշտ  հետաքրքրել  է  հայոց  մշակույթը. լեզուն, պատմությունը, երաժշտությունը, Ցեղասպանության  խնդիրը: Պապս  որբացել  էր  թուրքի պատճառով: Սերնդեսերունդ եկող պատմության ամեն մի պատառիկ մնացել էր հիշողությանս մեջ:  Մեծացա, որոշեցի ֆուտբոլի ակումբ  ունենալ, հետո նոր ռադիոժամ՝ պատմությունը, մշակույթը տարածելու համար:  Ուզում էի, որ Բրազիլիայի մեր հայ համայնքը ճանաչվի:  Բրազիլիայում շատերը մեր ազգի մասին ոչինչ  չգիտեն: Ասում ես հայ՝ ասում  են՝ ինչը  հայ, թո՞ւրք  եք: Նրանց համար հայ, թուրք  նույնն  է:

Ի  դեպ, հաղորդումներն արդեն հնարավոր է ունկնդրել Հայաստանում՝ երեքշաբթիից ուրբաթ՝ ժամը 16:30-ին, 104.1 հաճախականությամբ:

Որքա՞ն հայ է ապրում Բրազիլիայում: Կա՞ն հայկական դպրոցներ:

-Ասում են,  որ մոտ  20.000  հայ  կա  Բրազիլիայում:  Իսկ դպրոցը  մեկն  է: Երկիրը  մեծ  է, դպրոցը  շատ  լավ  տեղ  է, բայց  շատերը  մոտակայքում չեն  ապրում: Նվազագույնը մեկ  ժամում են  հասնում  տեղ, ուստի, երբեմն գերադասում են ոչ հայկական դպրոցը: Շատ դժվար է պահպանել հայկականությունը:  Երեխաներս  ինձ  հետ  հայերեն  են  խոսում, պորտուգալերենից  իսպառ  հրաժարվել  բնականաբար հնարավոր չէ: Ոչինչ չես  կարող  անել. Երիտասարդ  են, պետք է հարգես  նրանց:  Բայց, Փառք  Աստծո,  հասկանում, խոսում  են  հայերեն:

Իսկ ամուսնություննե՞րը… Այս դեպքում  կրկին  նախընտրությունը տալիս  են օտարների՞ն, թե՞  հայը  հայի հետ է  ամուսնանում:

-Կարելի է  ասել, որ  ոչ  միշտ  է  հայը  հայի  հետ   ամուսնանում: Բայց, հետաքրքիրը  գիտե՞ք   որն   է:   Տեղացիներից   ոմանք, ում ամուսինը կամ  կինը   հայ   է, նկատում եմ, որ  հետաքրքրվում  են  հայոց  պատմությամբ, մշակույթով: Ուզում  են, որ  իրենց երեխաները  հայերեն  սովորեն: Փոխարենը  կան   հայեր, որոնց  այս   ամենը  չի   հետաքրքրում:

Հայերը  հիմանականում ի՞նչ  աշխատանք են կատարում  Բրազիլիայում:

-Մեծ մասը  կոշկակար է  կամ  հագուստ  է   վաճառում: Հայերով  զորավոր  ենք   Բրազիլիայում: (Ծիծաղում  է.Ա.Կ): Բնականաբար, բժիշկներ, փաստաբաններ  կան, բայց  մեծամասնությունը  առևտուր  է  անում. կոշիկ-հագուստ, հագուստ-կոշիկ:

Կարծես թե Դուք էլ անմասն չեք մնում այս գործից:

- Այո…Հագուստի վաճառքով եմ զբաղվում: Ծնողներս  խանութպան են  եղել, ասել է, թե  արյան  մեջ  կա:  Պատրաստի  գնում  ու  վաճառում   եմ:

Վերջերս էլ ինտերնետային հեռուստաընկերություն եք բացել՝ կրկին «Արմենիա Էթերնա» անունով:  Ի՞նչ  է հնարավոր  դիտել  այստեղ:

-Հիմնականում  ներկայացնում  ենք   ֆուտբոլի   խաղերը, հոգևոր  երաժշտություն, պատարագ, ցուցահանդեսներ: Ծառայում  ենք  հայությանը. Հայություն,  հայություն   և  միշտ   հայություն:

2012 թվականին Լրագրողների համահայկական համաժողովը պաշտոնապես  առաջին  անգամ, իսկ  ոչպաշտոնապես  երկրորդ  անգամ, (քանի որ 2 տարեկանում էլ եք Հայերնիքում  եղել), Ձեզ բերեց Հայաստան: Այս  անգամ էլ՝  Հայաստան-Սփյուռք  5-րդ  համաժողովը: Եթե  չլինեին  այս   համաժողովները, Հայաստան   չէի՞ք  գա:

-Ծուռ  նստենք, շիտակ  խոսենք. Սա  պատճառներից  մեկն  է, որ   դու  գաս: Ասում  ես՝  պետք  է գնամ, կարևոր  է, իսկ, եթե  լինի՝  ինքդ  որոշում  ես  այս  ամիս   գնալ, հետո  չի   ստացվում՝ ասում  ես 3 ամիս  հետո  կգնամ: Այդպես  ձգձգվում է և  տարին  անցնում  է:

Այս  այցին  կարծես  թե  անակնկալ  էր  Ձեզ  սպասում: Սփյուռքի  նախարարի կողմից   պարգևատրվեցիք  «Մայրենիի  դեսպան» մեդալով: Ի՞նչ  նշանակություն  ունի  այն   Ձեզ   համար:

-Նախ  շատ  շնորհակալ  եմ   մեդալի   համար, բայց, չգիտեմ՝  ես  արժանի  էի, թե՞ ոչ:  Ինձանից  շատ   ավելի   արժանի  անձինք   կային: Բայց, չեմ  հերքի, որ  ուրախալի  է, որ  պետությունը  ճանաչում  է  օտար  հողում  կատարած  մեր  աշխատանքը: Մենք  ծառայում  ենք  մեր  հայրենիքին:  Մեր  արած  գործը  դյուրին  չէ. ռադիոժամ, ինտերնետային  TV,  ֆուտբոլի   ակումբ…

Հասցրել եք  հանդիպել  նաև  Գյուղատնտեսության   նախարարին, քննարկել  հայ-բրազիլական  առևտրատնտեսական  կապերի  ընդլայնման  համագործակցության  խորացմանը  վերաբերող   հարցեր: Որքանո՞վ  եք  ծանոթ  տեղական  արտադրատեսակին և  որո՞նք  կարող  են  տեղ  գրավել  բրազիլական   շուկայում:

-Փորձում  ենք  ամեն  կերպ  օգտակար  լինել  մեր  Հայաստանին  ու  ժողովրդին: Հանդիպումը,  կարելի  է  ասել, հաջողվեց: Գաղափարներ  տվեցինք, գաղափարներ  ստացանք  և   ցանկանում  ենք  կապեր  ստեղծել: Ինչ-որ  Հայաստանը  կարտադրի, այն  էլ  կփորձենք  հասցնել   Բրազիլիա: Դեռ  հստակ   որոշված  չէ, թե  կոնկրետ  ինչ   կարտահանվի:

Այսքան  հիշատակվեց  ֆուտբոլի   ակումբը, բայց  ընթերցողն  այդպես  էլ  մանրամասներ  չիմացավ:   1985թ. հիմնելեք՛  «Հայ  երիտասարդ  ֆիդայիներ» ֆուտբոլի  ակումբը: Ինչո՞ւ  հենց  այս   անվանումը  ու ընդհանրապես, ֆիդայինն  ի՞նչ  կապ  ունի   ֆուտբոլի   հետ  և, երկու  տարի  առաջ, երբ  կրկին  այս  առիթով  զրուցում  էինք, ասացիք, որ  ակումբում  հայեր   չկան: Հիմա  փոփոխություն  կա՞:

-Ոչ, ցավոք  դեռևս  հայ  չկա: Բրազիլիայում, դժբախտաբար,  չկա  պրոֆեսիոնալ  հայ  ֆուտբոլիստ, իսկ  անվանումը  փոքրիկ  մեծարանք  է  հայ  ֆիդայիներին. նրանք  դրան  արժանի   են: Նրանց  շնորհիվ  է, որ  այսօր  ունենք   պետություն:

Ինչպե՞ս  են   համաձայնում   խաղալ   ակումբում: Անվանումը  տարօրինակ  չէ՞  նրանց  համար:

-Դե  մենք  բացատրում  ենք   նրանց: Եթե   այդպես   նայենք՝ ճապոնական  կազմակերպություններ  կան՝  տարօրինակ  անուներով: Եվ, հետո, մեր  ազգը  սիրվող   է, համակրելի   ենք:

Եթե  անվանումը  մի  կերպ   հասկանում  են, ապա  ի՞նչ  է  կատարվում, երբ  հագնում  են   եռագույնը   պատկերող   համազգեստ:

-Նրանք  գործավոր  են: Ֆուտբոլիստը, որ  երկրում  էլ  խաղա՝  լինի  Հնդկաստան,  թե  Չինաստան, գումար  է   ստանում  և  պետք  է  հագնի  այն, ինչ  վարչությունն  է   տալիս:

Դուք  դեռ  նոր  շապիկը   չեք  տեսել: Եռագույնն  է  ու  Արցախը: Խորհրդանշում  է   Հայաստան-Արցախ-Սփյուռք   միասնությունը:

Ի՞նչ  եք  կարծում, կգա՞  մի  օր, որ  Արցախը  կրկին  կմիանա  Հայաստանին:

-Մինչ  սա  կկատարվի, մենք՝ հայերս, պետք  է   պատրաստված  լինենք: Մենք  պետք  է  ձեռք  ձեռքի   տանք, որովհետև  գիտեք՝ մեծ երկրները  բոյկոտելու  են: Սփյուռքը  պետք  է  իր  պապական  խոսքի  տեր ը  լինի. օգնի:  Անհերքելի  է, որ  կարևոր  է  փողի  գործոնը:  Դժբախտաբար, աշխարհում դրամի լեզվով են  խոսում: 

Հարցազրույցը՝ Անի Կարապետյանի