Երգչուհի, երգահան Մարիետա Բադալյանն արդեն շուրջ 4 տասնամյակ հայ երգարվեստում է` իր ինքանտիպ ու միշտ սպասված երգերով: 2 տարվա լռությունից հետո այսօր երգչուհու` անչափ մեղեդային ու հոգեպարար երգերին կարոտած հանդիսատեսը կարող է վայելել միանգամից 4 նոր ստեղծագործություն: Նոր երգերի, հետագա ծրագրերի, հայկական երգարվեստի առանձնահատկությունների, խնդիրների ու մտահոգությունների շուրջ է ASEKOSE.am-ի թղթակցի հարցազրույցը երգչուհու հետ:
- Ձեր նոր երգերը վաղուց սպասված են: Կպատմե՞ք նոր ստեղծագործություների մասին:
-Ստացվում է այնպես, որ յուրաքանչյուր պոռթկումից հետո 4 նոր երգ է ծնվում: Իմ երգերը հիմնականում բանաստեղծությունների հիման վրա եմ գրում, մեղեդին ինքնըստինքյան ստացվում է: Երբեմն բանաստեղծությունների տողերի արանքում արդեն իսկ տեսնում եմ մեղեդին: Վերջերս Նադյա Դանիելյանն իր հեղինակած բանաստեղծություններից մեկն ինձ ուղարկեց: Կարդացի ու անմիջապես հասկացա, որ երգ է դառնալու: Իսկապես դարձավ շատ գեղեցիկ երգ` ճիշտ է` մի փոքր անսովոր` լատինո վերջաբանով: Կոչվում է «Կիթառի լարեր»: Կիթառը մի տեսակ իսպանական գործիք է, և ես իսպանական լադ տվեցի: Հաջորդ 3 երգերը գրվել են մեր ժամանակի ամենահզոր, ամենակայուն, ես կասեի` կաղնի բանաստեղծ Գարուշ Հարյանցի բանաստեղծությունների հիման վրա: Դրանցից մեկն ինձ շատ գրավեց: «Գրկիր ինձ վարդաթերթերով». հենց վերնագիրն էլ շատ գեղեցիկ է: Գեղեցիկ ռոմանս ստացվեց: Հաջորդ երգը սիրահարվածության մասին է, մի քիչ տխուր սիրահարվածություն, քանի որ նաև խանդ կա... Առանց վարանելու կարող եմ ասել` ամբողջ կյանքիս ընթացքում ամենահաջողված, ամենաչքնաղ երգը 4-րդ` «Հպարտ եմ տանում» ստեղծագործությունն է: Ցանկությունս մեծ է, որ դա օպերա դարձնենք: Երգը պետք է շարունակեմ, չեմ կարող կիսատ թողնել: Գաղտնիքն արդեն բացեցի: Անպայման կլինեն կերպարներ, մեղեդիները կլինեն ըստ կերպարների: Ես ունեմ այդ պաշարը և կարող եմ գրել: Աստված առաջ… Երգի գործիքավորողը Թաթոս Հակոբյանն է: Ես զարմացա, որ այդքան երիտասարդ է, ու այդքան զգացմունք կա իր մեջ: Նա ընտրեց այնպիսի գործիքներ, որոնք իրար հետ այնքան համահունչ են: Ծնվեց մի տեսակ անսովոր բան, չէի սպասում: Ինձ թվում էր` հերթական երգերից մեկն է լինելու, բայց Թաթոսը շատ լավ զգաց այս երգը, և ես շնորհակալ եմ իրեն: Այնքան լավ է զգում իմ մեղեդիները, երբ տվեց պատրաստի գործիքավորումը, կարծես անձեռակերտ կտավ լիներ, որի մեջ ես ներարկվեցի, ես շուրջս ոչինչ չէի զգում: Խոստովանոմ եմ` առաջին անգամ եմ նման բան զգացել: Ուզում եմ անպայման շեշտել նաև կիթառահար Վարդան Գասպարյանի անունը, ով ըստ իս ամենալավ կիթառահարն է: Ընդհանուր հաջողությունը նաև նրա շնորհիվ է:
Թաթոս Հակոբյան.երաժիշտ, կոմպոզիտոր, գործիքավորող:
-Այն, ինչ արել եմ, ոչ թե իմ պրոֆեսինալիզմի շնորհիվ է եղել, այլ հենց երգն է ստիպել: Երգն ամեն ինչ ասում էր: Իմ ամենահաջողված գործն է սա, չափից շատ խորը ստացվեց: Այստեղ ոճերի խառնուրդ է, միայն դասականով կամ ռոմանսով չի սահմանափակվում, կան նաև գերժամանակակից ոճային տարրեր, որոնք, սակայն, ներդաշնակ են հին ռոմասնին ու դասականին: Որպես ոճ` որևէ անուն տալ չեմ կարող: էստրադային տարեր կան, բայց շատ քիչ են: Կարծում եմ` ոչ բոլորը կհասկանան, բայց հասկացողները կգնահատեն:
- Ձեր երգերի` այսինքն` մաքուր, ճշմարիտ ստեղծագործությունների կարիքը միշտ կա: Ըստ Ձեզ` ինչու՞ է այսօրվա երիտասարդությունը հեռացել այդ երաժշտությունից:
- Որովհետև նրան այլ երաժշտություն է մատուցվում: Երաժտությունն ընկալելու համար նախ պետք է լսել: Իսկ ի՞նչ է լսում այսօրվա երիտասարդությունը. ռիթմիկ, անիմաստ, առանց խոսքերի երաժշտություն: Ով ասես` երգում է, ինչ բառ ասես` տեղավորում են: Իսկ իմ երգերը բանաստեղծների տեքստերով են կամ իմ, ես ինքս էլ խուսափել եմ արտահայտման պարզագույն ձևերից: Ես այնպես եմ անում, որ լսողը մտածի, խորություն լինի թե տեքստի, թե բառերի մեջ: Երաժշտությունը պետք է ներարկվի հոգուդ մեջ, անցնի բոլոր անկյուններով:
- Բոլորիս անհանգստացնող խնդիրներից մեկն այսօրվա երգարվեստն է կամ շոու բիզնես կոչվածը: Որպես արվեստագետ` Ձեր գնահատականն ու վերբերմունքը` այսօրվա կատարողների ու կատարումների մասին:
- Այսօր ժողովրդին մատուցվում են օտար երգեր` մեր երգիչ-երգչուհիների կատարմամբ: Շատ հազվադեպ են երգում մեր հայկականը: Երգում են Հյուսթոն, Սելին Դիոն, բայց արտասահմանցուն երբեք չես զարմացնի իրենց իսկ կատարած երգերով, նրանք արդեն դա ունեն: Չեն ասի` հայերը կարողացան կատարել: Իսկ հայը կարող է զարմացնել` մեր հայկականով, Կոմիտասով: Թող Կոմիտաս կատարեն… Ամբողջ եվրոպական երաժշտությունը մեր հայկական երաժշտության, մեր տաղարանների վրա է հիմնված: Մեր մեղեդիներն են օգտագործում, իսկ մենք փախչում ենք դրանցից: Պիտի մեր հենքը վերադարձնենք, մեր հայկականը, մեր դասականը, մեր Կոմիտասը, մեր Եկմալյանը, Բաբաջանյանը: Այնքան շատ է ասելիքը այս թեմայով, առհասարակ չէի ցանկանա անուններ տալ, բայց ամեն դեպքում մի բանի մասին կցանկանայի բարձրաձայնել: Մեր շատ սիրելի Արթուր Գրիգորյանը շատ կարճ ու վատ հիշողություն ունի` թե ով իրեն բարձրացրեց, դարձրեց Արթուր Գրիգորյան: Ժամանակին ամուսինս պատերազմական թեմաներով երգերի փառատոն էր կազմակերպել: Արթուր Գրիգորյանը ցանկացավ ներգրավվել այդ հաղորդման մեջ: Գտել էր մեր տունը, եկել էր: Դպրոցի 3 աշակերտների կատարմամբ երգ հնչեցվեց այդ համերգին: Հետո նա ստեղեծեց «Խատուտիկ» խումբը,, որը հետո չգիտեմ ինչու ռուսականացավ, դարձավ` «Одуванчик»: Հիմա մոռացել է, որ այն գովազդելու համար մեր տունը փնտրում էր, գտնում էր, Մարիետա Բադալյանն իր համար այն ժամանակ եզակի երգչուհի էր, լավագույնն էր եղածների մեջ, ասում էր` քո երգերն այլ են: Ամուսինս երաժշտական հողորդաշարի գլխավոր ռեժիսորն էր, հեռուստառադիոկոմիտեի ղեկավարությունը նրան վստահում էր, ընտրել այն երգերը, որոնք պետք է եթեր գնային, որովհետև միակ ռեժիսորն էր, որ բարձրագույն երաժշտական կրթություն: Եվ ահա «Одуванчик»-ը սկսեց բավական հաճախ եթեր դուրս գալ, հետո դրա հիման վրա ստեղծեց «Ասուպը»: Ամուսինս դարձավ «Ասուպ» հաղորդաշարի ռեժիսորը: Հետագայում, երբ նա դարձավ Երգի պետական թատրոնի ղեկավար, այդ պահից մոռացավ Մարիետա Բադալյանին, մոռացավ` նա ով է: Հիմա, եթե ընտրություն է լինում` կոչումների կամ համերգային ելույթների, ընտրում է բոլոր նրանց, ում «Ասուպում» էր մեծացրել: Մարիետա Բադալյանը մղվեց հետին պլան: Այսօր որոշ շրջանակներում (իրեն նկատի չունեմ), շոշափվում է, թե Մարիետա Բադալյանը ոչ պրոֆեսիոնալ է: Ասացեք խնդրեմ` ինքը պրոֆեսիոնա՞լ էր, որ դարձավ Երգի պետական թատրոնի ղեկավար: Ես այնքան կոչումներ ունեմ, Մոսկվան է ինձ կոչում տվել, ես վիրավորում եմ, երբ ասում են ոչ պրոֆեսինալ:
-Խոսեցիք մեր երգարվեստում տիրող վիճակի մասին: Ո՞րն էր բացթողումը: Ե՞րբ սկսվեց:
-Ամիջապես ԽՍՀՄ փլուզումից հետո: Այդ շրջանում պարարտ հող ստեղծվեց և ով ինչ ուզեց, արեց: Ժամանակին շատ քիչ մարդիկ էին հայտնվում եթերում, ձայնագրվում ռադիոյում: Նախառաջ պետք է լուրջ քննութուն անցնեին և եթե կար թեկուզ փոքր թերություն, այդ երգը չէր ձայնագրվում:
-Ո՞րն է ելքը այս իրավիճակից` ըստ Ձեզ:
- Համապետական մոտեցում պետք է լինի: Ինձ դուր եկավ մշակույթի նախարարի այն հրամանը, որ պետք է կենդանի երգել: Դա արդեն ցույց է տալիս երգչի կարողությունը: Այսօր այնքան շատ են արհեստական երգիչները:
-Համամի՞տ եք այսօր մեծ տարածում գտած ու արդարացման նման հնչող այն պնդման հետ, թե մատուցվում է այն, ինչ պահանջում են:
-Իհարկե ոչ: Երբ ընդհանուր աղբի մեջ մի գեղեցիկ երգ է հայտնվում, ժողովուրդն անմիջապես դրան արձագանքում է, անմիջապես զգում է: Արյան մեջ է նստած լավ, մաքուր երաժշտությունը:
-Ի՞նչ կասեիք Ձեր հանդիսատեսին:
-Ես շնորհակալ եմ իմ լսարանին: Ես իրենց դեմքի արտահայտությունից, աչքերից եմ տեսնում, թե ինչքան գոհունակությամբ ու հաճույքով են լսում: Նրանք ուրիշ բան արդեն չեն կարող լսել, նրանց ականջն արդեն մաքուրից հետո ուրիշ բան չի կարող լսել:
Հարցազրույցը` Հասմիկ Գյոզալյանի
