Jean-Paul Existential Cafe-ում բացվել է վավերագրող լուսանկարիչ Գերման Ավագյանի «Ծանոթ դեմքերի քաղաք...20 տարի անց» ցուցահանդեսը, որը կտևի մինչև հունվարի 11-ը:
«Սա ցուցահանդես չէ, «մեսիջ է»,-ասում է լուսանկարիչն ու հաղորդագրության բացահայտումը թողնում յուրաքանչյուր դիտողի` շարունակելով.
«Այս խորագրով առաջին ցուցահանդեսից, որը տեղի ունեցավ 1994 թվականի հունիսին՝ Գրողների միությունում, 20 տարի է անցել ու ինձ հետաքրքիր էր, թե քաղաքը, դեմքերը փոխվե՞լ են արդյոք: Այստեղ ամեն ոք կարող է ծանոթ մարդու գտնել, իսկ եթե չգտնի՝ ուրեմն կամ այս քաղաքից չէ, կամ սխալ տեղ է ապրում»:
Ծանոթ դեմքերի, նրանց ու մեր քաղաքի, Վազգեն Սարգսյանին ու մի շարք մեծերին լուսանկարելու և այլ հարցերի շուրջ զրուցել ենք լուսանկարչի հետ:
Ո՞վ է այն ծանոթ դեմքը, ում առաջինն եք նկարել:
-Առաջին նկարն արվել է 1987 թվականին, իսկ ծանոթ դեմքը Միքայել Պողոսյանն է: Նկարը թանկ է ոչ միայն նրանով, որ Միքայելն է, այլև նրանով, որ նա հենված է մի բանի, որը ներկայացնում է այդ օրվա, ամսվա քաղաքի կյանքը՝ մշակութային լանդշաֆտը: Տեսնում եք՝ գրված է, թե ինչ է սպասվելու հայաստանցիներին. Գոհար Գասպարյան, Սվետլանա Նավասարդյան….Հետաքրքիրն այն է, որ երբ նկարը գտա՝ չէի հիշում, թե երբ էի նկարել: Տեսնեմ՝ պաստառին գրված է 1987 թվականի հոկտեմբերի 27…
Ինչպիսի՞ն էր ծանոթ դեմքերի քաղաքն առաջ ու ինչպիսի՞ն է հիմա:
-Ես էլ եմ ուզում հասկանալ: Առաջ «Գոլդեն Թուլիփ» հյուրանոցի տեղում սրճարան կար, այնտեղ էին լինում Մհեր Մկրտչյանը, Հովհաննես Շիրազը և այլ մեծեր: Այն «հանճարի դարբնոց» էր...
Ի՞նչ կուզեիք, որ այն ժամանակվա քաղաքից հիմա լիներ:
-Մարդիկ, ովքեր հիմա չկան…
Իսկ նրանց փոխարինողների չե՞ք տեսնում:
Չէ, նրանց փոխարինել հնարավոր չէ:
Բազում ծանոթ դեմքերի մեջ նկատեցի նաև սպարապետին: Նրան հե՞շտ էր լուսանկարել:
-Վազգեն Սարգսյանի հետ «Գարուն» ամսագրում և նույն սենյակում ենք աշխատել, իհարկե, հեշտ էր:
Մարդուն լուսանկարի միջոցով ճիշտ ներկայացնելու համար արդյո՞ք կարևոր է նրան ճանաչելը, ծանոթ լինելը…
-1999 թվականին մրցույթ կար՝ «Արտ միլլենլիում», որին մասնակցելու համար որոշեցի մարդկանց նկարել: Ես ու ընկերս ցուցակ կազմեցինք, որտեղ հայտնվեցին մարդիկ, որոնց ծանոթ չէինք: Նրանցից էր, օրինակ դիրիժոր, Հայաստանի ազգային կամերային նվագախմբի նախկին գեղարվեստական ղեկավար Արամ Ղարաբեկյանը, որի մասին շատ քիչ բան գիտեինք: Հարց ու փորձ արեցինք և պարզվեց, որ իմ ծանոթներից մեկը նրա մենեջերն է: Զանգեցի, տեղեկացրեցի, որ ցանկանում եմ նկարել նրան: Արամից շատ հետաքրքիր պատասխան ստացա: Ասաց՝ ուզում եմ իմանալ, թե դու ով ես,նկարներդ տուր՝ նայեմ: Ալբոմ ուղարկեցի, մեկ էլ կանչեց, շատ լավ դիմավորեց և զրույցի ժամանակ ասաց, որ իր պապն էլ է լուսանկարիչ եղել ու թույլ տվեց, որ իրեն նկարեմ: Ասել է, թե ես իրեն չգիտեի, բայց ստացվեց նկարել:
Ձեր հերոսները նաև հասարակ մարդիկ են: Եթե հայտնիների դեպքում այսպես, թե այնպես տեղեկանում ենք, թե ով ինչ է անում, կամ ինչ եղավ նրա հետ, ապա ոչ հայտնիների դեպքում մի փոքր այլ է: Օրինակ, երբևէ ցանկություն եղե՞լ է հետևել ու տեսնել, թե այս փոքրիկ տղան կամ աղջիկը, որը հայտնվել է Ձեր տեսադաշտում, ինչ ապագա ունեցավ:
-Օրինակ Արցախի վարչապետի մամլո խոսնակ Արտակ Բեգլարյանին նկարել եմ, երբ որ 10-11 տարեկան էր: Այդ ժամանակ զգում էի, որ շատ առաջ կգնա:
Իսկ հիմա կա՞ մեկը, որին նկարել եք ու գիտեք, որ շատ առաջ կգնա:
-Իհարկե…բայց չեմ ասի…
Տեսնում եմ, որ շատ լավ լուսանկարչական ապարատ ունեք հիմա, իսկ այն տարիներին, խոսքը 80-ական թվականների մասին է, շատ բարդ է եղել: Ինչպե՞ս եք ձեռք բերել Ձեր առաջին լուսանկարչական ապարատը և ո՞րն է եղել առաջին լուսանկարը:
-Այն ժամանակ լուսանկարչական ապարատը շատ թանկ էր, երբեք չէի կարող ինձ նման ճոխություն թույլ տալ ու գնել: Սովետական «զիբիլ» լուսանկարչական ապարատ ունեի: Հիշում եմ՝ պարտքով գումար վերցեցի ու գնեցի: Երազում էլ չէի կարող տեսնել, որ հետագայում ճապոնական լուսանկարչական ապարատ եմ ունենալու: Ամեն առավոտ արթնանում եմ, նայում դրան ու ասում եմ՝ ո՞ւր էիր այդքան ժամանակ:
Իսկ ամենաառաջին լուսանկարը 1975 թվականին է եղել: Նկարել եմ հարզատներիս երեխաներին, իսկ հետո՝ 1987, 1988 թթ., բնություն եմ նկարել:
Ի դեպ, ավելի հեշտ է բնություն նկարե՞լ, թե՝ մարդկանց:
-Բնություն շատ դժվար է նկարել, դրա համար լուսանկարիչը պետք է գնա, վրան խփի ու ժամերով, օրերով սպասի: Հայաստանն այսօր լավ չի նկարվել: Գրքերում սիրողական մակարդակի նկարներ են: Վերջին 4-5 տարվա մեջ «Նորավանք»-ի բախտը բերել է, որովհետև տեր Սահակը սիրում է լուսանկարել ու օրը 24 ժամ այնտեղ է և կարողանում է հարմար պահը «բռնել»:
Բացը լրացնելու համար քայլեր չե՞ք ձեռնարկում:
-Դրա համար գումար է պետք: Ես չեմ կարող ամիսներով մի տեղ մնալ: Պատվիրատուն, որ ցանկանում է ասենք ալբոմ տպել, պատրաստ չէ քեզ վճարել, որ ասենք, մեկ տարի մնաս, նկարես ու վերադառնաս: Ասում է՝ առ բենզինի գումարն ու գնա նկարի:
Ես բնության երևի 15-20 նկար ունեմ, որոնց ներքո շատ հանգիստ կարող եմ ստորագրել, որ բախտս բերել է, որ այս ժամին այդտեղ եմ եղել:
Ինչ կասեք՝ այժմյան լուսանկարչության մասին:
-Ես ինչ գործ ունեմ հիմիկվա լուսանկարիչների հետ: Քո ձեռքում գրիչ է, հարևանիդ ձեռքում էլ: Հիմա երկուսդ էլ լրագրո՞ղ եք: Քննիչը, որը գալիս է դեպքի վայր ու դիակն է նկարում, ինքը լուսանկարի՞չ է: Նույն գրիչով կարող է գրվել «Պատերազմ և խաղաղություն»-ը, մյուսով, որը հարևանի ձեռքում է, նա կարող է ինչ-որ մեկի վրա «նյութ սարքել»:
Հարցազրույցը՝ Անի Կարապետյանի
