Լրագրող Նաիրի Հոխիկյանի գրառումը․ «ՀՀ ԱԱԾ-ն օրենսդրական նախաձեռնությամբ փորձում է էականորեն բարդացնել Սփյուռքի մեր հայրենակիցներին Հայաստանի քաղաքացիություն տալու գործընթացը։
Դա կարելի է միաժամանակ հասկանալ և չհասկանալ։
Ես հասկանում եմ ԱԱԾ-ի անհանգստությունը։ Սփյուռքում, ինչպես Հայաստանում, կան մարդիկ, որոնք հակված են դառնալ թշնամիների ազդեցության գործակալ և ՀՀ քաղաքացիություն ստանալու դեպքում օգտագործվել թշնամու կողմից։
Ես չեմ հասկանում ԱԱԾ-ի նախաձեռնությունը, քանի որ ՀՀ քաղաքացի, բայց թշնամու ազդեցության այնքան շատ գործակալ կա, այդ թվում կառավարության մեջ, որ թշնամին իմաստ չի տեսնի Սփյուռքի մեր հայրենակիցներին գնելու համար։
Միևնույն ժամանակ չմոռանանք, որ դեռևս 2015-ին Թուրքիայի այն ժամանակվա վարչապետ Ահմեդ Դավութօղլուն հայտարարել էր, թե հայկական սփյուռքը իրենց համար գլխացավանք է, իսկ քրդական կուսակցության առաջնորդ Դեմիրթաշին ամոթանք տվել․ «Նա, ում ընկերը Հայկական սփյուռքն է, օգուտ կտա՞ քրդին, թուրքին, արաբին»։
Թուրքիայի և Ադրբեջանի համար հայկական պետության գլխավոր հենարանը առաջին հերթին հայկական սփյուռքն է, ու քանի դեռ կա Սփյուռքի աջակցությունը Հայաստանին, իրենք մեծ հաջողությունների հասնել չեն կարող։ Նաև այդ նպատակով 2010-ին նույն Դավութօղլուն հստակ ասաց, որ իրենք փոխելու են հայկական սփյուռքի նկատմամբ իրենց թշնամական վերաբերմունքը, ապա՝ 2012-ին ասաց՝ Հայկական սփյուռքը մեր սփյուռքն է, նրանք մեր քաղաքացիներն են․․․
Հայկական սփյուռքը մեր պետականության դոնորն է, և եթե մենք այնքան խելամիտ չլինենք, որ մեզանից վանենք մեր եղբայրներին ու քույրերին, ապա կարճ ժամանակ անց մեր թշնամիները վերջնականապես կհոշոտեն մեզ։
Մտածեք այդ մասին՝ ազգային արժեքները ոչնչացնելուց առաջ, իսկ մեր Սփյուռքը ազգային արժեք է»։

Դիտեք նաև՝

Հիշեցնենք, որ Ազգային անվտանգության ծառայությունը առաջարկում է ազգությամբ հայ ՀՀ քաղաքացիություն չունեցող անձի կողմից ՀՀ քաղաքացիություն ձեռք բերելու համար որպես պարտադիր պահանջ սահմանել Հայաստանում վերջին երկու տարվա ընթացքում առնվազն 60 օր օրինական հիմքով բնակվելու կամ գտնվելու հանգամանքը:

Համապատասխան նախագիծը տեղադրված է Իրավական ակտերի նախագծերի հրապարակման միասնական կայքում:

Սահմանադրությամբ ազգությամբ հայերը Հայաստանում բնակվելու պահից ունեն ՀՀ քաղաքացիություն ձեռք բերելու իրավունք, սակայն «Քաղա­քա­ցիու­­թյան մասին» օրենքով սահմանված չէ, թե որ պահից է անձը համար­վում Հայաստանում բնակություն հաստատած:

«Մասնավորապես, ՀՀ քաղաքա­ցիու­թյուն չունեցող 18 տարին լրացած, գործունակ, օտարերկրյա պետությունում բնակվող կամ Հայաստանում օրինական հիմքով բնակվող (գտնվող) յուրաքանչյուր անձ իրա­վունք ունի դիմելու ՀՀ քաղաքացիություն ստանալու հա­մար, եթե օրենքով սահմանված կարգով վերջին երեք տարին մշտապես բնակվել է Հա­յաս­տանում: Սահմանվում է, որ ՀՀ քաղաքացիություն չունեցող ազգությամբ հայ անձը, որի խնամակալը ՀՀ քաղաքացի է, կարող է ստանալ քաղաքացիություն առանց վերոհիշյալ պահանջ­նե­րի պահպանման: ՀՀ քաղաքացիություն ստանալու գործընթացում օրենքն առա­­վել մեծ հնարավորություն է սահմանել ազգությամբ հայերի համար, քան ամրագրված է Սահմանադրությամբ»,- ասված է հիմնավորման մեջ։

Գործող օրենքի նկատակը, ըստ ԱԱԾ-ի՝ հայ­րե­­նադարձությունը խթանելն է, սակայն ծառայության կողմից վերջին տարիներին կատարված ուսումնասիրություն­նե­րի արդյունքում պարզվել է, որ ազգությամբ հայ հանդիսանալու հանգամանքով պայմանավորված ՀՀ քաղաքացիություն հայ­ցող անձանց մի ստվար զանգվածը, հատկապես Մերձավոր Արևելքի երկրների՝ Սիրիայի, Լիբանանի, Հորդանանի քաղաքացիները, երբևէ չեն եղել Հայաստանում կամ ժամանել են հազվադեպ` 4-5 տարին մեկ անգամ․ «Իսկ որոշ դեպքերում ժամանել են միայն ՀՀ քա­ղա­քա­ցիու­թյուն հայցելու նպա­տա­կով և, որպես կանոն, չեն իրա­կանացնում հայանպաստ գոր­ծու­նեություն։ Բացի այդ, եղել են նաև դեպքեր, երբ քաղաքացիություն ստանալուց հետո ՀՀ քաղաքացու անձնագրերը օգտագործել են միայն այլ պետություններ ճամփորդելու հնարավորություն ունենալու համար»։

ԱԱԾ-ն հանգել է այն եզրակացության, որ ազգությամբ հայերի համար սահմանված խրախուսող նորմերը փաստացի ոչ ամբողջապես են ապահովում օրենքում ներդրված նպատակների իրականացումը:

«Ակնհայտ է, որ օտարերկրյա պետությունների դեպքում, հատկապես առանձին դեպքերում ներքաղաքական սուր լար­վա­ծության և ռազմական գործողությունների գոտիներում, ՀՀ ազգային անվտանգության ծառայության կողմից սահմանափակ ռե­սուրս­ներով, կարճ ժամկետներում ՀՀ քաղաքացիություն հայցող անձի ներկայացրած կեն­սագրական տվյալների, այդ թվում` ազգությամբ հայ լինելու փաստի արժա­նահա­վա­տության անհրաժեշտ խորը և բազմակողմանի ստուգում իրականացնելը հաճախ ան­ի­րատեսական է դառնում»,- նշված է հիմնավորման մեջ։

ՀՀ ազգային անվտանգության ծառայության կողմից վերջին տարիներին կատարված մեծաթիվ ուսումնասիրությունների արդյունքում պարզվել է, սակայն, որ ազգությամբ հայ հանդիսանալու հանգամանքով պայմանավորված ՀՀ քաղաքացիություն հայ­ցող անձանց մի ստվար զանգվածը (հատկապես Մերձավոր Արևելքի երկրների քաղաքացիները) երբևէ չի եղել Հայաստանի Հանրապետությունում կամ ժամանել են հազվադեպ` 4-5 տարին մեկ անգամ և կարճ ժամկետներով, իսկ որոշ դեպքերում ժամանել են միայն ՀՀ քա­ղա­քա­ցիու­թյուն հայցելու նպա­տա­կով), տեղեկացված չեն հայկական մշակույթի, պատ­մու­թյան, ՀՀ-ում ընթացող հասարա­կա­կան-քաղաքական և սոցիալ-տնտեսական գործըն­թաց­նե­րի մասին, ճանաչված չեն ծագման երկրի հայ համայնքում, որևէ մասնակցություն չունեն ծագ­ման երկրներում հայ համայնքի և հայկական եկեղեցական կյանքին և, որպես կանոն, չեն իրա­կանացնում հայանպաստ գոր­ծու­նեություն: Իրականացված ուսումնասիրությունների արդյունքում պազվել է նաև, որ ՀՀ քաղաքացիություն ստանալուց հետո, հիմնականում Մերձավոր Արևելքի երկրների (հատկապես Սիրիայի, Լիբանանի, Հորդանանի և այլն) քաղաքացիները Հայաստանի Հանրապետությունում անշարժ գույք ձեռք չեն բերել և տնտեսական գործունեություն չեն ծավալել, ինչպես նաև մեծ մասամբ Հայաստանի Հանրապետություն չեն այցելել: Բացի այդ, եղել են նաև դեպքեր, երբ ՀՀ քաղաքացիություն ստանալուց հետո ՀՀ քաղաքացու անձնագրերը օգտագործել են միայն այլ պետություններ ճամփորդելու հնարավորություն ունենալու համար:

Նախագծի հիմնավորման մեջ նշված է, որ միջազգային փորձի վերլուծությունը ևս ցույց է տալիս, որ ազգային պատկանելիության հիմքով քաղաքացիություն ստանալու գործընթացը տարբեր երկրներում առավել բարդ և տարատեսակ ընթացակարգեր է ենթադրում: Իսրայելում, օրինակ, ծննդյան, էթնիկ պատկանելիության ուժով հրեաների կողմից քաղաքացիություն հնարավոր է ձեռք բերել Իսրայելում հաստատվելու դեպքում:

Ակնկալվում է, որ նախագիծը կնվա­զեց­­նի ազգու­թյամբ հայ ներ­կա­յացող, սակայն իրականում հայ­կա­կա­նության հետ որևէ առնչություն չու­նեցող օտար­եր­կրա­ցիների կողմից Հա­յաս­տանի Հան­րա­պե­տու­թյան քաղաքացիություն հայցելու դի­մում­ների քանակը: