Վերջին շրջանում քաղաքական շրջանակներում ամենաքննարկվող թեմաներից մեկն այսպես կոչված «հրաշալի քառյակի» ծնունդն է ու սպասելիքները: Օրերս ոչ իշխանական 4 ուժերի համատեղ նիստից հետո պարզ դարձավ, որ նախատեսվում է ապրիլի 28-ի ԱԺ նիստերի օրակարգում ըդգրկել Կառավարությանն անվստահություն հայտնելու հարցը: Թեմայի շուրջ ASEKOSE.am-ի թղթակիցը զրուցել է քաղաքագետ Սերգեյ Շաքարյանցի հետ.
-Պարոն Շաքարյանց, որպես քաղաքագետ` ինչպե՞ս եք գնահատում «հրաշալի քառյակի» ներուժը, ի՞նչ ակնկալիքներ ունեք:
-Նախ նշեմ, որ ամեն դեպքում բոլոր ձևակերպումները, բնութագրումները՝ լինի «հրաշալի քառյակ», թե մեկ այլ բան, պայմանական են: Ամենալայն հայեցակարգի համաձայն՝ եթե դիտարկենք, թե աշխարհում ինչ է կատարվում, կտեսնենք, որ ամեն ինչ բաժանվում է երկու գերտերությունների միջև: Այսինքն՝ տվյալ ուժը կամ ամերիկամետ է, կամ ռուսամետ: Բնականաբար, բոլոր նմանատիպ խմբավորումները՝ ինչպես արտաքին աշխարհում, այնպես էլ Հայաստանում, ունեն երկու կողմնորոշում: Փաստ է՝ այսօր Հայաստանում չկա ոչ մի քառյակ, ոչ մի հնգյակ և այլն, կա միայն երկու կողմնորոշում՝ ամերիկամետ և ոչ ամերիկամետ: Ունենք քաղաքական կուսակցություններ, որոնք այս կամ այն կերպ կողմնորոշված են: Ընդ որում՝ այդ կողմնորոշումը բխում է ոչ թե մեր ներքաղաքական կամ սոցիալական իրավիճակից, այլ հիմնականում առաջնորդների արտաքին քաղաքական կողմնորոշումից: Ես դժվարանում եմ բնութագրել, թե օրինակ՝ Լևոն Տեր-Պետրոսյանը դեպի ուր է կողմնորոշված, որովհետև 10 անգամ կարող է փոխել իր կողմնորոշումը: Նույնը կարող եմ ասել մյուս ընդդիմադիր ուժերի մասին: Օրինակ՝ նույն ՀՅԴ-ն կամ ԲՀԿ-ն, որն իբր թե ռուսամետ է, բայց իրականում այդպես չէ: «Ժառանգության» դեպքում ենթադրությունների կարիք չկա: Ասեմ, որ անգամ ՀՀԿ-ն այս առումով դժվար բնութագրելի է, թեպետ իշխող կուսակցությումն է:
Ես այժմ փորձում եմ գնահատել որպես շարքային քաղաքացի. պատմական ակնարկներ ու տեսաերիզներ մեզ պետք չեն: Ցավոք, բոլորս հասկանում ենք, որ այդ ուժերից որևէ մեկը չի արտահայտում ժողովրդի իրական իղձերը, ցանկություններն ու շարքային քաղաքացու շահերը: Դա է իրականությունը, եթե անգամ հակափաստարկներ բերեն: Հիմա խոսում են Կառավարությանն անվստահություն հայտնելու մասին: Նույնիսկ դա անում են ոչ թե հանուն ժողովրդի շահերի, այլ հանուն իրենց «ռեյտինգի»:
Կարծում եմ՝ պետք չէ թվարկել, թե որոնք են այն քաղաքական ուժերը, որոնք նախապես հրաժարվել են մասնակցել նախագահական ընտրություններին: Ժողովրդի շահերից հանդես եկողն այդ քայլին երբեք չէր դիմի: Ներքին պայմանավորվածություններ, տարբեր կարգի համաձայնություններ կան, որոնց ես չեմ ուզում անդրադառնալ: Դրանք գոյություն ունեն բոլոր երկրներում: Շուտով Սահմանադրական դատարանը որոշում կընդունի պարտադիր կուտակային կենսաթոշակային համակարգի մասին: Մի՞թե նույն ընդդիմադիր ուժերը նախապես չգիտեին, որ նմանատիպ օրինագիծ կար: Ինչու՞ որևէ քայլ չարեցին: Այսպես կարող եմ անվերջ թվարկել: Պատգամավորական խմբերն ունեն միջոցներ, երբ ընդամենը մի քայլով կարող են հարցականի տակ դնել ողջ խորհրդարանի օրինականությունը, բայց ոչ ոք չի գնում այդ քայլերին: Նրանք միայն խոսում են, որ ժողովրդի շահերն են ներկայացնում: Ժողովուրդը դա չի զգում: Խոսում են ու շարունակում են բարձր աշխատավարձեր ստանալ ԱԺ-ում: Ժողովուրդը վաղուց տգետ ու անհասկացող չէ: Ցավոք, այդ ուժերն իրենց պահվածքով ստիպել են ժողովրդին հասկանալ, որ ամեն մեկն իր շահերի մասին է միայն մտածում: Այնպես որ չունենք ոչ քառյակ, ոչ հնգյակ: Նրանք գոյություն չունեն:
-Այսինքն՝ որևէ ակնկալիք չունեք...
- Ես չեմ տեսնում իր մաքրությամբ աչքի ընկնող գոնե մեկ քաղաքական գործչի որևէ կուսակցության շարքերում, ով կարող է ժողովրդին վստահություն ներշնչել: Չեմ տեսնում որևէ ուժ կամ շարժում, որն առանց դրսի օգնության կարող է ինչ-որ բան փոխել մեր երկրի ներսում: Իսկ դրսի միջամտությունը մենք տեսել ենք մայդաններում :
-Պարոն Շաքարյանց, քաղուժերի միջև բանակցությունները հիմնականում փակ ձևաչափով են: Նույնիսկ կարծիքներ կան, որ դա ավելի արդյունավետ է,քանի որ ավելի քիչ խոցելի կլինի: Միայն հայատարարվեց Կառավարությանն անվստահություն հայտնելու մասին: Այլ մանրամասներ կարծեք թե հայտնի չեն մեզ:
-Ես չեմ ցանկանում քննարկել՝ դռնփակ խորհրդակցություննե՞րն են առավել արդյունավետ, թե բացահայտ ու հրապարակային: Դա էական չէ: Հարցի լուծման ճանապարհն ու եղանակը չեմ կարևորում: Կարևորը՝ ողջ ժողովրդի մակարդակով հաղթանակ ունենանք: Տվյալ դեպքում հաղթանակ կլինի, եթե կառավարությունը հեռանա: Եթե կառավարությունը հասկանա, որ անվճարունակ ժողովուրդը փորձադաշտ չէ՝ տարբեր սոցիալական մոդելներ փորձարկելու համար: Սա ժողվուրդ է: Երբ Կառավարությունը հասկանա, որ չի կարելի տանջանքի ենթարկել արդեն չքավոր դարձած ժողովրդին:
-Կարծիքներ կան, որ «Ժառանգությունը» հնարավոր է դուրս գա քառյակից: Հավանական համարու՞մ եք:
-Դժվարանում եմ պատասխանել: Անկեղծ ասած՝ տարվա ընթացքում «Ժառանգությունն» այնպես իրեն դրսևորեց, որ արդեն կարելի է կասկածել՝ կուսակցություն կա՞, թե ոչ: Մարդիկ հեռանում են խմբացկությունից, հետո վերադառնում: Սա անորոշ մթնոլորտի արդյունք է: Ես այդպես եմ ընկալում. միգուցե սխալվու՞մ եմ: Անորոշ գործընթացներ են ընթանում կուսակցության ներսում, որոնցից շատերն անտեղյակ են: Իրականում՝ դա ոչ քաղաքական մեկնաբաների ոչ էլ ժողովրդի խնդիրն է: Սա երևի ավելի շատ պետք է մտահոգի ԱՄՆ դեսպանությանը, ոչ թե մեզ: Մենք շարքային քաղաքացիներ ենք: Ես համեստորեն չեմ ցանկանում որևէ կուսակցության ներսում ընթացող պրոցեսներին անդրադառնալ:
Հեղինակ՝ Հասմիկ Գյոզալյան
