Դող ձեռքերում և ծնկներում, անվստահություն ձայնում, խոնավ ափեր, մաշկի կարմրածություն, խուսափող հայացք, գլխապտույտ, կարծես երազում լողող առարկաներ. այս զգացողությունները հավանաբար ծանոթ են նրանց, ովքեր հուզմունք են ապրում կարևոր իրավիճակներում: Սա հատուկ է իրադարձության հանդեպ ոչ անտարբեր, սեփական պատասխանատվությունը հասկացող և սեփական վարքագիծը քննադատաբար գնահատել կարողացող մարդկանց: Սակայն հուզմունքի դեմ պետք է սովորել պայքարել, քանի որ այս զգացողությունը բացարձակապես կառուցողական չէ:
Նման վիճակի պատճառները կարող են մի քանիսը լինել, սակայն դրանք բոլորը կապված են վախի, ընդ որում՝ մեծամասամբ, անհիմն վախի հետ: Իհարկե, հուզմունքը կարևոր վիրահատությունից առաջ, կամ անհանգստությունը մի քանի օր զանգերին չպատասխանող մտերիմ մարդու համար ամբողջովին բացատրելի են: Սակայն ինչո՞ւ են անհանգստանում մարդիկ, որոնք չեն գտնվում կրիտիկական իրավիճակներում: Նրանք նույնպես վախենում են: Վախենում են ուրիշների և սեփական հույսերը չարդարացնելուց, վախենում են ձախողումից, ինչ-որ նոր և անհայտ մի բանից:
Հուզմունքը լսարանի առջև
Սեփական ուժերի մեջ անվստահ մարդիկ հրապարակային ելույթի ժամանակ կարող են զգացողություն ունենալ, որ իրենց ամեն վայրկյան գնահատում են: Նրանք այնքան են վախենում բարձունքին չգտնվելուց, որ հաճախ ձախողում են ելույթն իրենց անհանգստությամբ: Այս նույն իրավիճակում մարդը կարող է հուզվել, եթե ինչ-որ բան առաջին անգամ է անում: Նա ամբողջովին չի պատկերացնում, թե ինչ պետք է անի և անհանգստանում է այդ առիթով:
Հուզմունքը հաղթահարելու համար պետք է առաջին հերթին հասկանալ, որ մարդիկ ուրիշների սխալներին ավելի քիչ են ուշադրություն դարձնում: Ձեզ պատկերացրեք հանդիսատեսի փոխարեն: Արդյո՞ք Դուք ինքներդ այդքան քննադատող եք ելույթ ունեցողի հանդեպ: Ուրեմն ինչո՞ւ եք Ձեր գիտակցության մեջ մյուսներին վերածում մարնուքներից կախվող հրեշների: Երկրորդ՝ աշխատեք նվազեցնել այն իրադրաձության կարևորությունը, որի համար այդքան անհանգստանում եք: Հնարավոր է՝ Դուք սխալ եք սահմանում այն տեղը, որ այդ ելույթը զբաղեցնում է Ձեր կյանքում: Հասկացե՛ք, որ շատ հազվադեպ է անհաջող շնորհանդեսն էապես ազդում Ձեր կյանքի վրա: Երրորդ՝ սեփական աչքերում Ձեր կարգավիճակի բարձրացման մեթոդիկան նույնպես օգնում է: Ինքներդ Ձեզ կրկնեք հաստատումներ, որտեղ Դուք ունկնդիրներից մեկ աստիճան բարձր եք կանգնած, օրինակ՝ “Ես մասնագե՛տ եմ”, “Ես ամենախելացի՛ն եմ” կամ նախադասություններ, որոնք Ձեր մեջ խիզախություն ու դրայվ կավելացնեն՝ “Հիմա ես նրանց ցո՛ւյց կտամ”, “Լսե՛ք ինձ”:
Փորձն է թույլ տալիս ազատվել լսարանի հանդեպ վախից: Օգտագործեք մարդկանց շրջապատում արտահայտվելու ցանկացած միջոց և շուտով կդադարեք լսարանի առաջ հուզվել: Իսկ հանգստացնող դեղերը չարաշահել չարժե: Դրանք միշտ կողմնակի ազդեցություն են ունենում: Տարատեսակ դեղամիջոցների հաճախակի ընդունման դեպքում օրգանիզմն ադապտացվում է ակտիվ նյութերին և դադարում արձագանքել դրանց: Միանգամյա արդյունք ստանալու փոխարեն ավելի լավ է խնդիրը լուծել:
Վախը նորույթի հանդեպ
Պատասխանատու պահից առաջ պատկերացրեք ամենավատ սցենարը, որով այն կարող է ընթանալ: Կհամոզվեք, որ անգամ ամենաանհաջող դեպքում սարսափելի ոչինչ տեղի չի ունենա: Սովորական, սակայն ինչ-ինչ պատճառով Ձեզ հուզող կենսական իրավիճակում հանգստություն ձեռք բերելու համար գիտակցեք, որ գտնվում եք անվտանգության մեջ, և Ձեր գլխավերևում կախված չէ մահացու վտանգը: Եթե Դուք ակամա մշտապես մտածում եք գործի անբարենպաստ ավարտի մասին, մտածում եք, թե ինչպես ձախողեցիք աշխատանքը կամ չկարողացաք հասնել Ձեր ուզածին, նշանակում է՝ անհանգստությունը գալիս է պարտության բացասական տրամադրվածության հետ միասին: Օրինակ՝ Դուք գնում եք ղեկավարի աշխատասենյակ՝ աշխատավարձի բարձրացման մասին խնդրելու: Ճանապարհին Ձեր գլխում միտք է ծագում՝ “Իսկ եթե մերժի՞”: Այս նախադասությունը հանկարծ փոխարինում է բոլոր մյուս տարբերակներին և վախեցնում Ձեզ: Արդյունքում ինքնավստահությունն նվազում է, իսկ ղեկավարն իրոք կասկածում է՝ արժանի՞ եք արդյոք այդ բարձրացմանը: Որքան շատ եք հուզվում, այնքան ավելի եք կորցնում Ձեր դիրքերը զրույցի ժամանակ: Ընդհանրապես մի՛ մտածեք արդյունքի մասին կամ տրամադրվեք միայն դրական արդյունքի: Եթե ինչ-որ բան առաջին անգամ պետք է կատարեք, լավ նախապատրաստվեք: Հուզմուքի մակարդակը հակառակ համեմատական կլինի որոշակի հարցում Ձեր կոփվածության աստիճանին: Տեղեկություններ հավաքե՛ք նոր աշխատանքի բնույթի մասին, կրկնե՛ք այն, ինչ հասցրել եք մոռանալ: Կատարյալ իմացությունն էապես նվազեցնում է հուզմունքի մակարդակը: Իր համար ոչ ստանդարտ իրավիճակում հայտնվելիս մշտապես անհանգստացող մարդը պետք է ավելի հաճախ լքի հարմարավետության գոտին՝ դեպի աշխատավայր և տուն տանող նոր երթուղիներ փնտրի, նոր հաստատություններ այցելի, ընդլայնի ծանոթությունների շրջանակը, անսովոր մի բան անի: Հոգեբանները խորհուրդ են տալիս հատուկ գիտակցաբար հիմար իրավիճակի մեջ ընկնել՝ այնուհետև ավելի քիչ ընկճված զգալու համար: Հնարավոր է, որ սա իմաստից զուրկ չէ. դեպի սեփական վախը քայլ գցելով և տեսնելով, որ սարսափելի ոչինչ տեղի չունեցավ՝ մարդն ավելի թեթևորեն կվերաբերվի իր համար սթրեսային իրավիճակներին: Մյուս կողմից, նման փորձարկումներն ավելի լավ է անցկացնել ոչ թե ինքնուրույն, այլ մասնագետի հսկողության տակ:
Կա նպատակ՝ չկա անհանգստություն
Հուզմունքը հաղթահարելը հեշտ է, երբ մարդը հստակ գիտի, թե ինչ է ուզում, տարված է միայն այդ մտքով և առանձնապես ուշադրություն չի դարձնում շրջապատող հանգամանքներին: Նման անհատին դժված է ինչ-որ բանով շփոթեցնել: Եթե Ձեզ մոտ էլ նպատակ առաջանա և վստահ լինեք դրա հասանելիության մեջ, մնացած ամեն ինչը, այդ թվում նաև անհանգստության առիթները, կանցնեն հետին պլան: Դուք ուղղակի ավելորդ հույզերի ժամանակ չեք ունենա: Շատ կարևոր է հուզվելուն պես միանգամից կանգ առնել, ինքներդ Ձեզ հավաքել և հիշել օգտական տեխնիկաները: Հակառակ դեպքում այդ զգացողությունը կաճի, և ի վերջո, կկլանի Ձեզ, ինչպես օվկիանոսի ալիքը՝ իր հետ տանելով Ձեր տաղանդներն ու ունակությունները, իսկ Դուք դրանց կարիքը դեռ կունենաք, չէ՞ որ առջևում դեռ այդքան նոր, պատասխանատու և հետաքրքիր գործեր կան:
Աղբյուր` Արձագանք ռադիոկայան
