Աբստրակցիոնիստ Համլետ Հովսեփյանն  ինքն  իրեն  համարում է աբսուրդի նկարիչ:Նա ծնվել է Աշնակ գյուղում, Թերլեմեզյանն ավարտելուց հետո ստեղծագործել է Մոսկվայում, ապա վերադարձել , և 80 ականներից մինչ օրս ապրում  և ստեղծագործում է հայրենիքում:Նկարիչը բազմաթիվ ցուցադրություններ է ունեցել Հայաստանում և արտերկրում: «Վիդեոարտ» ժանրում ստեղծագործել է, ժանրի ձևավորումից շատ ավելի առաջ, դեռևս 70 -ականներին,  կինոխցիկով: Արվեստագետը մասնակցում է նաև « Hi-artonline» նախագծի առաջին` «Արևելքից`Արևմուտք, Մոդեռնից ` Պոստմոդեռն » ցուցադրությանը, որ տեղի կունենա Ժամանակակից արվեստի թանգարանում հուլիսի 11 -ից 16-ը:

ASEKOSE.am-ը փորձել է պարզել, թե արվեստագետն ինչպես է կարողանում Աշնակ գյուղի  իր արվեստանոցից միանալ համաշխարհային արվեստին.«խզբզոցի» և լուռ երաժշտության արվեստի, ներքին ազատության և վարպետության, աբսուրդի և անֆիգուր նկարչության ֆիգուրների մասին՝ ստորև: 

-Ինչպե՞ս եք սկսել և հիմա էլ  շարունակում եք ստեղծագործել համաշխարհային , անգամ  հայկական «արվեստանոցից» կտրված Աշնակ գյուղում: 

-Իսկապես շատ դժվար է ստեղծագործել գավառական վայրերում, նամանավանդ այնտեղ, որտեղ ես եմ ապրում:Մեր տարածքում բնությունը չոր է, մարդիկ էլ բնության նման չոր են, հոգևոր արժեքներ չկան, շատ դժվար է նման միջավայրում ստեղծագործել , բայց եթե սերդ արվեստի հանդեպ մեծ է ՝ խոչընդոտները դառնում են հաղթահարելի:
Մայրիկիս շնորհիվ իմ ներսում սեր ծնվեց արվեստի նկատմամբ դեռ մանկուց: Ես Աշնակում նկարիչ չէի տեսել, առաջին անգամ  նկարչի  հանդիպել եմ արդեն  ուսանող ժամանակ, փոխարենը ես մայրկիս պատմելով արդեն գիտեի ողջ արվեստի պատմությունը, համախարհային նկարիչներին, հայ նկարիչներին: Երևի հենց դա էլ ինձ ստիպեց շարունակել փնտրտուքներն ու ստեղծագործել այս ոլորտում, այսինքն գյուղի միապաղաղ կյանքը չէր կարող խանգարել այս պարագայում, այլ միայն կարող էր օգնել:
Մայրիկս մանկավարժ էր. ինձ պատմում էր երաժիշտների, նկարիչների մասին: Հիշում եմ, «Պիոներ» ամսագիր կար, համարներից մեկում մի նկարչի գծանկար էր տպագրված, ասացի. «Մամ, սա ո՞վ է»,  ասաց՝ « Ռեմբրանտը»: Հավատացեք, 60 - ականներին  գյուղերում, ամեն ուսուցիչ չէ , որ գիտեր ով է Ռեմբրանտ: 
Ես սիրում էի նկարել, մայրս էլ ինձ ասում էր. «Դե, քանի որ սիրում ես, ուրեմն նկարիչների մասին էլ պետք է իմանաս»: Ճակատագրական դիպվածներից մեկն էլ  եղավ այն, որ մայրս ինձ ուղարկեց գիրք բերելու . ասաց, թե մեր համագյուղացիներից մեկի տանը  Դրեզդենի պատկերասրահի նկարների գիրքն է տեսել, գնամ բերեմ: Այդ գրքի միջոցով  դուռ բացվեց ինձ համար, որով ես մտա մի աշխարհ, որտեղից ետդարձի ճանապարհ չունեի, երբ տեսա այդ  նկարները , ներաշխարհս խառնվեց ... Տիցիան, Ռուբենս, մյուսները .... այդ գրքում ամփոփված արվեստի  ուժն  ինձ հրեց և մինչև հիմա հրում է:

-Մի քանի  տարի  ապրել և ստեղծագործել եք Ռուսաստանում:Ի՞նչը Ձեզ տարավ Մոսկվա:                          

- Սովորեցի, ավարտեցի, բայց այստեղի միջավայրն ինձ չէր բավարարում ես խուսափեցի  միությունից , չէի ուզում դառնալ միության անդամ, ես ուզում էի գտնել այն արվեստը, որ կար աշխարհում , իսկ մեր մոտ տիրում էր սոցիալիստական  արվեստ՝ սոցիալիստական օրենքների, բանվոր դասակարգի գովերգում, իշխանությունների իդեալոգիայի պաշտամունք , դա ինձ համար խորթ էր:
Տարօրինակ էր, բայց իմ մեջ ծնվեց սեր՝ ժամանակակից արվեստի նկատմամբ : Մտածեցի, որ ժամանակակից արվեստում առաջ գնալու համար միակը տեղը, որ կարող եմ գնալ Մոսկվան է: Խորհրդային միությունից դուրս գնալը դժվար էր այն ժամանակ: 
Գնացի , մի քանի տարի մնացի այնտեղ, և այդ ժամանակշրջանն ինձ շատ բան տվեց. ես գտա այն միջավայրը, որն ինձ չէր հերիքում Հայաստանում: Խորհրդային տարիներին շատ սահմանափակումներ կային, բայց Մոսկվայում ինֆորմացիան , թեկուզ ընդհատակյա, բայց  հոսում էր:  Նակրիչները հավաքատեղիներ ունեին, ավանգարդ նկարիչներով հավաքվում զրուցում էինք, միմյանց փոխանցում դրսից, աշխարհից եկող տեղեկատվությունը: Բայց ես ռուս որևէ նկարչից այդպես էլ չազդվեցի, որևէ մեկն իմ ստեղծագործականության վրա ազդեցություն չունեցավ, որովհետև շատ քաղաքականացված էր իրենց արվեստը:

Դա բողոքի արվեստ էր սոցիալիզմի դեմ , բայց երբ սոցիալիզմը փլվեց՝ այդ արվեստը մնաց փլատակների տակ: Ինձ բողոքն այդքան չէր հետաքրքրում, ինձ ավելի շատ արվեստն էր հետաքրքրում:
Մոսկվայից 80 ականներին վերադարձա , նորից նույն վիճակը, նորից նույն ճահիճը ...  Երևան գալ և ամեն ինչ զրոյից ստեղծելու համար ուշ էր, որոշեցի մնալ Աշնակում. արվեստանոց ստեղծեցի, ոչ օգնող կար ոչ խանգարող : Ապրում էի իմ երազանքներով. ես մանկուց գիտեի աշխարհի խոշորհագույն պատկերասրահները , գիտեի որ գործը որտեղ է կածված և ողջ կյանքում երազում էի տեսնել դրանք , իսկ այստեղ այլ մթնոլորտ էր. մտածում էին ոնց դառնան միության անդամ, ինչպես անել որ պատվերներ ստանան, իսկ դա ինձ չէր հետաքրքրում... 
Խորհրդային միության փլուզումից հետո արտերկրում բավականին շատ ցուցադրություններ ունեցա:ՆՓԱԿ- ի կողմից մասնակցեցի Վենետիկի բիենալեյին, Ստամբուլի,  Պեկինի բիենալեների եմ մասնակցել: Ցուցադրությունների եմ մասնակցել  Դուբայում, Անտվերպենում  և այլուր:

 
-Ի՞նչու ընտրեցիք աբստակցիոնիզմը:

-Ես ինքս հատուկ չեմ  մտածել, որ ստեղծագործեմ աբստրակտ ոճում: Ես չգիտեմ ինչու են ինձ աբստակցիոնիստ համարում.... ճիշտ է իմ նկարչությունը ֆիգուրատիվ չէ, այնտեղ պատկեր չկա, ես գիծ եմ նկարում , գիծ և գույն, բայց  ես ավելի շատ  աբսուրդ եմ նկարում ...
Գույների մեջ մեծամասամբ խառնում եմ ալյումինի փոշի: Այն ուրիշ երանգ է տալիս: Ես այդպես եմ զգում գույները և դա երևի գալիս է այն տարածությունից , որում ես ապրում եմ.... իմ արվեստանոցից որ նայում ես, մինչև Թուրքիա տարածքը բաց է, տեսադաշտս  բաց է, և ամբողջ տեսարանն ալյումինային երանգներում են, գույներ կան, բայց ալյումինային երանգ է զգացվում դրանցում, չոր է մեր տարածքը , և երբ ալյումին կամ բրոնզ եմ խառնում ներկերին, ես այդ նույն երանգների զգացողությունն եմ ունենում: 
Ես ոչ ֆիգուրատիվ նկարչություն եմ ստեղծում:Իմ գործերում, հիմա որ նայում եմ, ագրեսիա եմ տեսնում և մտածում եմ, որ դա մի գուցե իմ միայնությունից է գալիս: Դու անըդհատ ուզում ես դուրս գալ  քո աշխարհից: Մի կողմից  շատ լավ է, խանգարող չկա, նստում քո համար նկարում ես, ստեղծագործում ես, բայց դա էլ հոգնեցուցիչ է,   մեկ - մեկ կարոտում ես  շփմանը, ուզում ես կիսվել ... ստցավում է, որ ես կիսվում եմ ինքս ինձ հետ , ինքս ինձ հետ կոնֆլիկտի մեջ եմ մտնում  և դա որոշակիորեն ագրեսիա է մտցնում գործերիս մեջ:

-Ի՞նչ այլ ժանրերում եք ստեղծագործում:  

-Իմ ստեղծագործական ճանապարհի սկզբից ես վիդեարտով եմ զբաղվել, երբ այն անգամ որպես առանձին ճյուղ ձևավորված չէր: Վիդեոարտը 80-90 ական թվականներին  է ձևավորվել , որպես ուղղություն: Բայց ես մինչ դա կինոխցիկով 16մմ ժապավենի վրա արդեն նկարում էի, և հետագայում երբ ձևավորվեց վիեդոարտը այս աշխատանքները նույնպես դասվեցին վիդեոարտի շարքին, չնայած որ նկարված էր կինոխցիկով : 1974թ.-ին  ուսումս ավարտելուց հետո, մեկ տարի անց  գնեցի տեսախցիկ ՝կինոխցիկ, և սկսեցի նկարել այն ինչ ուզում էի, ոչ այնքան աբստրակտ այլ աբսուրդ բաներ ... մարդու ուշադրությունից դուրս մնացող , հաճախ, ոչ հաճելի երևույթներ. օրինակ մարդը նստած հորանջում է. ոչ ոք չի ամաչում հորանջելուց, բայց ոչ մեկին հաճելի էլ չէ , մարդն անըդհատ պտտվում է քարի շուրջ... անըդհատ անիմաստ ու անհեթեթ թվացող տեսարենների էի նկարում: Ես պարզ երևույթների միջոցով էի արտահայտվում, չէի մտածում ինչպես վեհ գաղափարներ ներդնեմ, սա էլ մի այլ փիլիսոփայություն է: 
Ես որոշեցի  ուշադրության արժանացնել մարդկանց տեսադաշտից դուրս մնացած ամենօրյա, հասարակ երևույթներ , շատերը մտածում են դրամատիկ գործեր ստեղծել, գաղափարներ ներդնել, բայց ես աշխատում եմ հեռու  մնալ դրանից....ես աբսուրդի նկարիչ եմ...
Ինձանից Վիեննայի կինոարխիվը, Անտվերպենի ժամանակակից արվեստի թանգարանը   վիդեոարտի աշխատանքներ է գնել:

- Շատերին թվում է , թե ոչ ֆիգուրատիվ նկարչությունը, աբստրակցիոնիզմը հեշտ է տրվում և դրա համար վարպետություն պետք չէ: Ո՞րն է «խզբզոցի» և գծի վարպետության տարբերությունը:

-Ամենից առաջ պետք է անկախ լինել ներքուստ, մեր ժամանակ շատ դժվար էր, բայց ով որ ի վերուստ ուներ այդ ազատությունը նա կարողանում էր հաղթահարել խնդիրները ու գտնել արտահայտման տարբերակներ: Կա ուրիշ մի գայթակղիչ բան, որ եթե դու այսպես նկարես, դու լավ կվաստակես, և նկարիչները միշտ էլ կանգնում են ընտրության առաջ : Հիմա , անկախությունից հետո, դու ակամա ունես այդ անկախությունը, բայց դու պետք է մտածես, դու հասո՞ւ ես դրա համար , թե պարզապես մոդայի հետևից ես գնում... սա է վատ: Մարդ կա տեսնում է բոլորն անում են ինքն էլ է անում,այդպես չէ, դու ինքդ պիտի որոշակի փուլեր անցնես, թրծվես....

Ես հաճախ ուզում էի խզբզել, չէի կարողանում, տալիս էի մի երեխայի, որ խզբզի:

Ջոն Քեյջ կոմպոզիտոր կա, 4 րոպե երաժշտություն էր գրել ՝լռություն . գալիս նստում է դաշնամուրի առջև հետո գնում է , թվում է պարզունակության վերջին աստիճանն է, բայց դրան հասնել է պետք, հասնել այդ գաղափարին և դա շատ ավելի բարդ է քան վատ երաժշտություն գրելը : Այսինքն այդ «խզբզոց»ը հենց այնպես չի արվում: Ես հիշում եմ, որ մոսկվայում պատմում էին , թե ամերիկացի մի աշխարահռչակ ավանգարդ նկարիչ է գալիս Մոսկվա խորհրդային տարիներին, և ասում է. «Ձեր նկարիչներին պակասում է պրոֆեսիոնալիզմը» : Եթե ավանգարդ նկարիչ ես, դա չի նշանակում, որ պրոֆեսիոնալիզմ պետք չէ: Հեշտ չէ «խզբզել»ը:Մեկ գիծը, մեկ վրձնահարվածը անգամ վարպետության դրսևորում կարող է լինել , բայց դրան հասնել է պետք....

-Ժամանակակից արվեստի հետևորդի համար դժվար չէ՞ գյուղում ապրել ու ստեղծագործել: Ինչպե՞ս են ընկալում Ձեզ և Ձեր արվեստը:

-Ամենադժվարը սկիզբն էր, երբ սկսնակ էի: Հիմա արդեն հեշտ է. ինձ սիրում են : Բացի նրանից որ դու նկարիչ ես և նկարել գիտես, պետք է գյուղում ապրել իմանաս : Դու հաճախ գործ ունես մարդկանց հետ ովքեր հեռու են արվեստից պետք է այնպես անես որ քեզ սիրեն և գնահատեն: Եթե անգամ չհասկանան քո արվեստը, գոնե հարգեն քեզ: Եթե դու մի անգամ գյուղ մտնես որպես նկարիչ , ցույց տաս որ դու նկարիչ ես, հասկանում ես մի բան, որն իրենց համար հասկանալի չէ , դու հարգանքդ կկորցնես :Չես կարող մարդուն ասել , թե ինքը չի հասկանում քո արվեստը, կվիրավորվի , դու պետք է իմանաս ինչպես վարվել , ինչպես շփվել ...

-ժամանակաշրջանը, որում մենք ապրում ենք, ինչպե՞ս է արտացոլվում մերօրյա արվեստում կամ ինչպե՞ս է անդրադառնում արվեստի վրա:

-Ես հիշում եմ, մենք ռոք երաժշտություն էինք սիրում, որ խարհրդային տարիներին արգելված էր:Երբ նոր ձայնապնակ էր դուրս գալիս, այն ժամանակ ձեն ձենի էինք տալիս, լսում էինք, մեր մազերն էինք երկարացնում: Երիտասարդությունն ուներ արժեքներ, որոնց շուրջ ոգևորված համախմբվում էինք, իսկ հիմա, ինձ համար ընկալելի չէ, թե երիտասարդությունը, հասարակությունը ինչն է արժեք համարում, ինչ արժեհամակարգ ունի: Դրսից վատն ենք սովորում, ներսում ռաբիզություն է տիրում.... դա էլ հաճախ արտահայտվում է արվեստում:

Բայց հետաքրքիր է, որ ինձ մոտ չկա կոնֆլիկտային վիճակներին անմիջապես, ուղղակիորեն անդրադառնալու սովորույթ: Կարող է աշխարհում ուրիշ երևույթներ են կատարվում, բայց ես իմն եմ ասում. ներքուստ ճիչ ունեմ, օրինակ հենց հորանջելը /վիդոարտ/, էն ձանձրույթն ու միօրինակություններեն ներկայացնում որում մենք ապրում էինք: 10 տարի անցներ էլի գիտեիր որ նույն ձանձրույթն է լինելու ու նույն հորանջոցը , որ ոչինչ չի փոխվի... մարդկանց ստանդարտ, քարացած իրավիճակները նույնացվում էր քարի շուրջն անընդհատ պտտվողի հետ, թվում է թե դա փոխվել է, բայց շատ դժվար է պոկվել այդ սովետական կարծրատիպերից :

Մենք դրսից չգիտեմ ինչի միայն վատն ենք ընդօրինակում, արտերկրում, որ մտնում ես ցուցասրահներ, ինչպիսի հարգանք ինչպիսի վերաբերմունք, մի նկարի ցուցադրության համար մի ամբողջ պատ են տրամադրում , այստեղ կարող է 50 հատ լցնեն իրար հետ, ու ասեն, էլ տեղ չկա... դա վերաբերմունք է չէ՞, ինձ հարցազրույց տալու համար կանչեցին Դուբայ, սա վերաբերմունք է չէ՞.... Եվ ցավալի է, որ այսքան տարի հետո մտածում ես դու քո ստեղծած արվեստով պետք է կարողանայիր վաստակել, ապրել...

-Այսքան տարի գյուղում ապրելով կարողացե՞լ եք Ձեր արվեստով ապրուստ վաստակել:

  - ժամանակին նկարչության դաս էի տալիս: Նկարչական դպրոցը Թալինում էր, ես գյուղում երկու դասարան բացեցի: Մինչ 1988 թ.-ն աշխատեցինք, շատ լավ երեխեք կային, բայց ցավս հենց դա է, որ հոգսերը խեղդում են, նրանիցի ոչ ոք չշարունակեց այս ուղին: Բայց ես գոնե միջավայր ստեղծեցի: Հետո էլ նկարչության, արվեստի պատմություն էի դասավանդում դպրոցում, իսկ հիմա անասուն ունենք, այգի ունենք , գյուղատնտեսությամբ հաց եմ վաստակում, որ կարողանամ նաև ստեղծագործել: Երբեմն լինում է, որ դրսից գալիս են աշխատանքներս գնելու ...

Հույս ունեմ, որ մի օր հայ նկարիչները, արվեստագետները գնահատված կլինեն.... ճիշտ վերաբերմունքի կարժանանան, իրենց ստեղծագործությունների միջոցով արժանավայել կերպով իրենց ապրուստը կվաստակեն, առանց կորցնելու ներքին ազատությունն ու առանց դավաճանելու արվեստը ...

Հարցազրույցը՝ Նանե Բագրատունու