Անցած շաբաթ ՀՀ նախագահ Սերժ Սարգսյանը հարցազրույց տվեց«Россия сегодня» միջազգային լրատվական գործակալության գլխավոր տնօրեն Դմիտրի Կիսելյովին: Անդրադարձան Հայաստանի հետ միացյալ զորախումբ ստեղծելու՝ Ռուսաստանի կառավարության առաջարկին, Արցախի շուրջ ստեղծված իրավիճակին, Երևանի՝ Բաքվի հետ թեժ գիծ ստեղծելու պատրաստակամությանն ու այլ հարցերի:
«Սարգսյանի հիմնական շեշտադրումն այն էր, որ մենք համաձայնել ենք ու համաձայն ենք 7 շրջանները տալ, որից հետո ազատ կամարտահայտությամբ ժողովուրդը կորոշի իր ճակատագիրը: Բայց այստեղ մի կարևոր հանգամանք կա, որի մասին հպանցիկ խոսեց: Նա պետք է ասեր, որ եղավ ապրիլյան պատերազմը և հաշվի առնելով այս–այս փոփոխությունները՝ մենք չենք կարող զիջել որևէ տարածք ՝ առանց վստահ լինելու, որ սա չի խրախուսի Ադրբեջանին՝ սանձազերծել պատերազմ: Բոլորս հասկանում ենք, որ եթե 7 շրջան ենք զիջում, զիջում ենք ամբողջ Արցախը: Սուտ ու կեղծ է այն մոտեցումը, որ դրանից հետո ԼՂԻՄ-ի տարածքը որևէ ձևով կարող ենք պահել: Էլ չեմ ասում այն, որ ժողովուրդն ինքը կարտագաղթի: Չպետք է մոռանալ նաև ՀՀ տարածքներն ազատագրելիս թափված արյան մասին: Ո՞վ իրավունք ունի, թեկուզև նախագահը, առանց ժողովրդին հարցնելու որոշում ընդունել: Եթե վստահ է, որ ճիշտ է, թող հանրաքվեի դնի ու ասի՝ ժողովո՛ւրդ ջան, դուք համաձա՞յն եք, որ 7 շրջան հանձնենք և դիմացը ստանանք ազատ կամարտահայտություն: Չէ՞ որ Սահմանադրության մեջ գրված է, որ իշխանությունը պատկանում է ժողովրդին, իսկ Սերժ Սարգսյանը իշխանության կողմից վարձված պետական պաշտոնյա է, որը պետք է կատարի ժողովրդի կամքը: ժողովուրդն անխելք չէ, հասկանում է, որ թե՛ «այո»-ի, թե՛ «ոչ»-ի դեպքում պատերազմ է սպասվում: Մեզ մնում է միայն երկիրն ուժեղացնել և՛ տնտեսապես, և՛ քաղաքականապես, որպեսզի Ադրբեջանը չհամարձակվի պատերազմել: Ու, եթե ևս մեկ արկածախնդրություն կանի, ուրեմն պետք է ավերենք ադրբեջանական գյուղերն ու գրավենք 1000քմ կմ՝ որպես պատիժ: Մի հատ էլ արեց՝ էլի մի 1000 քմ կմ կվերցնենք: Վստահ եմ, դրանից հետո Ադրբեջանը խելոք տեղը կնստի: Չպետք է մոռանալ, որ ցանկացած կոնֆլիկտ զսպման քաղաքականությամբ է լուծվում: Սառը պատերազմի ժամանակ ինչո՞ւ Սովետական Միությունն ու Ամերիկան իրար չէին ռմբակոծում: Նրա համար, քանի որ գիտեին՝ ցանկացած քայլ պատժվելու է: Իսկ Ադրբեջանն անպատժելության զգացողություն ունի, ինչը հաճախ պայմանավորված է շատ ռեսուրսներով: Բա մենք էլ մեր ունեցածը թալանում ենք: 2.5 միլիարդ բյուջեի փոխարեն 2 անգամ ավելի կարող էինք ունենալ, որն էլ կօգտագործեինք զենք ձեռք բերելուն ու սարքելուն, որից հետո կտեսնեինք, թե Ադրբեջանը ոնց է թպրտալու»,-Asekose.am-ի թղթակցի հետ զրույցում ասաց դիվանագետ Արա Պապյանը:
Անդրադառնալով ՀՀ նախագահի՝ թեժ գծի անհրաժեշտության մասին առաջարկին(Ենթադրենք՝ շփման գծում ինչ-որ մեկը կրակում է, մեր տվյալներով` ադրբեջանցիներն են կրակում, ես վերցնում եմ լսափողը, զանգահարում եմ Ադրբեջանի նախագահին և ասում` կրակում են։ Եվ նա իրականությունը ստուգում է,-հարցազրույցում ասել էր Սերժ Սարգսյանը),-Արա Պապյանը նկատեց.
«Թեժ գիծը գործում էր ԱՄՆ-ի ու Սովետական Միության միջև: Հաճախ սարքավորումները սխալ ինֆորմացիա էին տալիս, իբր թշնամին հրթիռներ է արձակել, և թեժ գիծը հնարավորություն էր տալիս ճշտելու որ ոչ, նման բան չի եղել: Այնտեղ րոպեների հարց էր: Իսկ այս պարագայում ի՞նչ թեժ գիծ: Ասենք՝ Ալիևին զանգեց, ասաց՝ ձերոնք կրակում են, Ալիևը կասի՝ մի րոպե ... հետո կգա կասի՝ չէ, կներեք, ձերոնք էին կրակում, մերոնք զեկուցեցին: Սարգսյանն այդ ժամանակ ի՞նչ է անելու: Հիմա էլ է՝ մենք ասում ենք դուք եք կրակում, նրանք էլ՝ դուք: Ի՞նչ է, Ալիևը զանգելու է ինչ-որ մի զորամասի ղեկավարի, հարցնելու է՝ կրակո՞ւմ եք, նա էլ պատասխանելու է, թե այո՛, այո՛, պարոն նախագահ, մենք սրիկայաբար կրակում ե՞նք: Բնական է՝ ասելու են հայերն են կրակում:
Անհասկանալի են այս քայլերը: Այս հարցը խորամանկ ձևով Կիսելյովը մեջտեղ բերեց և իմ կարծիքով՝ վարկաբեկման խնդիր էր լուծում: Դրան այլ ձևով կարելի էր պատասխանել: ԱՄՆ-ի կողմից առաջ քաշված հսկող սարքերի մասին պետք է խոսվեր: Արդյո՞ք ԵԱՀկ Մինսկի խմբի համանախագահները, երբ կհամոզվեն, որ Ադրբեջանն է կրակում, կունենան քաղաքական կամք՝ դատապարտելու նրանց: Իմ կարծիքով՝ ոչ: Իրենք ճիշտը հիմա էլ գիտեն: 3 երկրներն էլ ունեն արբանյակային հետախուզություն ու շատ լավ գիտեն, թե առաջինն ո՞վ է կրակ բացում: Անգամ սա կարևորը չէ: Պետք է մեր դիրքերը լավացնենք.խրամատներ, գիշերային սարքեր, հատուկ հեռադիտակներ ձեռք բերենք: Թե չէ դիրք ունենք, որ հրամանատարը սովորական հեռադիտակ չունի: Անհրաժեշտ է նվազագույնի հասցնել զոհերի, վիրավորների թիվը»:
Խոսելով Սերժ Սարգսյանի կողմից միացյալ զորախմբի ստեղծումը դրական համարելու մասին՝ դիվանագետը նշեց.
«Մենք միացյալ զորախումբ ունեցել ենք այն ժամանակ, երբ որ ռուսական կայսրությունը տրոհվեց : Հայաստանը, Վրաստանն ու Ադրբեջանը միացյալ էին: Եվ, երբ 1918 թվին առանց կռվի հանձնեցինք Կարսը, և Օսմանյան Թուրքիան, խախտելով Եզնկայի զինադադարը՝ անցավ հարձակման, հրամանատարությունը, որտեղ հիմնականում վրացիներն էին, բանակին հրաման տվեց չդիմադրել և նահանջել: Նահանջեցինք այնքան, մինչև Վրաստանը վերջին րոպեին իրեն անկախ հռչակեց, և մենք ստիպված եղանք ճակատամարտ տալ Սարդարապատում: Եվ, եթե անկախ բանակ ունենայինք, միգուցե, կռվեր Կարսում: Սումգայիթը հիշեք: Սովետական միացյալ բանակ ունեինք, չէ՞, բայց ոչ ոք չպաշտպանեց հայերին: Ասել է Գորբաչովի՝ մենք ընդամնեը 3 օր ուշացանք:
Հիմա, եթե մի ամբողջ կորպուս դնում ենք ռուսների տրամադրության ներքո, ի՞նչ երաշխիք կա, որ ասենք, պատերազմի ժամանակ համապատասխան ճիշտ հրամաններ կստանա: Լուրերն էլ հակասական են.մի տեղ գրում են՝ իբր թե հայ գեներալ պետք է լինի զորախմբի ղեկավարը, մի տեղ էլ, թե հիմա հայ գեներալ է, բայց պատերազմի ժամանակ կորոշվի: Եթե պետք է որոշվի, ապա արդեն հասկանալի է, թե ով պետք է լինի, սա մեկ, երկրորդ՝ եթե միացյալ է, անգամ հայ գեներալը ոչինչ չի կարող երաշխավորել:
Առաջին համաշխարհային պատերազմի ժամանակ ունեցել ենք հայկական զորամիավորումներ, կամավորական գնդեր, որոնց ղեկավարները հայեր էին, բայց նրանք էլ ոչինչ չկարողացան անել: Ռուս ղեկավարությունը նահանջելու հրաման տվեց՝ մեծ մասը ենթարկվեց:
Այսօր մեր պետականության կարևորագույն հենարանը բանակն է: Ստեղծելով այս համատեղ զորամիավորումը, մենք երկիրը մաս-մաս տալիս ենք:
Ընդհանրապես անհեթեթություն է: Եթե պետք է մեր հարկերով պահենք կորպուս, դնենք ուրիշի տրամադրության ներքո, սա ավելի վատ տարբերակ է, քան սովետական բանակը: Այն ժամանակ գոնե ծախսերի մեծ մասը Սովետական Միության կենտրոնական բյուջեից էր: Հիմա դու պահում ես բանակ, որը դնում ես ուրիշի տրամադրության տակ՝ հույսով, որ քեզ կօգնի: Բայց, կներեք, մենք 1000 տեսակ դաշնակցային պայմանագրեր ունենք Ռուսաստանի հետ, տեսել ենք, որ չի օգնում, չի կատարում պայմանագրային պարտավորությունները: Գնացե՛ք, Տավուշի շրջան, հարցրեք գյուղացիներին, ձեզ կպատմեն, թե ինչքան են ադրբեջանցիները գնդակոծում ՀՀ տարածքը, որի պաշտպանությունը ստանձնել է նաև ՌԴ-ն: Մենք օրինակ ունենք, ավելին, իր պարտավորությունը կարող էր կատարել առանց միացյալ զորախումբ ստեղծելու, հիմք համարելով զուտ դաշնակցային հարաբերությունը: Հիշեցնեմ, որ անգամ ՆԱՏՕ-ի ներսում չկան միացյալ զորամիավորումներ: Ամեն մեկն ունի իր ազգային բանակը: Ասենք չկա թուրքական կորպուս, որը գտնվում է գերմանացիների ենթակայության ներքո կամ համատեղ է: Անկախ բանակի գոյությունը պետական ինքնիշխանության կարևորագույն բաղադրիչներից է, իսկ մեր դեպքում այն անվտանգության գործոն է»:
Անի Կարապետյան
