Երեւութապես իրարից անջատ երկու հայտարարություններն ընդգծում են համատեղ դիտարկման անհրաժեշտությունը։ Նրանք վերաբերում են ՀՀ-ՄՄ եւ ՀՀ-ԵՄ համագործակցության ձեւաչափերի ճշտմանը։
«Հայաստանը չի կարող անդամակցել Մաքսային միությանը՝ ո՛չ վաղը, ո՛չ վաղը չէ մյուս օրը, ո՛չ այս տարի, ո՛չ էլ միգուցե հաջորդ տարի»,- ըստ ռուսաստանյան «ՌԻԱ Նովոստի» գործակալության՝ հայտարարել է Բելառուսի նախագահը։
Նախագահ Լուկաշենկոն ՀՀ անդամակցությունը ՄՄ-ին պայմանաւորել է ընթացակարգային ճանապարհի անցումով, որտեղ ՀՀ կճշտի թե ԵՄ-ի ուղղությա՞մբ կգնա, թե՞ ՄՄ-ի։
«Եվ չի բացառվում, որ մենք կստորագրենք փաստաթուղթ՝ Մաքսային միությանը Հայաստանի միանալու մտադրության մասին»,- ասել է Լուկաշենկոն ակնարկելով Մինսկում այս շաբաթ կայանալիք ԱՊՀ երկրների և Եվրազեսի անդամ պետությունների ղեկավարների գագաթնաժողովին։
Այս հայտարարության հիմնական ուղերձը այն է, որ կա հաւանականություն, որ շուտով ՀՀ-ն ստորագրի ինչ-որ փաստաթուղթ դեպի ՄՄ անդամակցության ճանապարհին։ Իհարկե, դա չի լինելու ուղղակի անդամակցություն, բայց` համագործակցության ձեւաչափի նոր հարթություն։
Հիմա տեսնենք, թե ի՞նչ է ասել ՀՀ էկոնոմիկայի նախարարն այս անգամ ՀՀ-ի դեպի ԵՄ ասոցացման ուղղությամբ տեսանելի հաւանականությունը ընդգծելու առումով. «Այո՛, մենք հուսով ենք, որ նման փաստաթուղթ լինելու է, որով արձանագրվելու է ՀՀ-ԵՄ համագործակցության շրջանակը, փաստաթղթի անունը դեռ չեմ կարող ասել, որովհետև մենք քննարկումների փուլում ենք»։
Այս մասին որեւէ դիտարկում կատարելուց առաջ մեջբերենք նաեւ
Եվրոպական արտաքին գործողությունների ծառայության՝ Ռուսաստանի, Արևելյան գործընկերության, Կենտրոնական Ասիայի, տարածաշրջանային համագործակցության և ԵԱՀԿ հարցերով տնօրեն Գունար Վիգանդի հայտարարությունը, որտեղ նա ասել էր, որ շատ կոնկրետ ժամանակահատված է հիմա, Վիլնյուսի գագաթնաժողովից առաջ. իրենք այստեղ են քննարկելու բոլոր հարցերը, և շատ կարևոր է, որ քննարկվի նաև ՄՄ-ին անդամակցելու հարցը:
Զուգահեռ-հակակշիռ հայտարարությունների տպաւորությունն են թողնում այս երեք ընդգծումները։ Եթե նախագահ Լուկաշենկոն ՀՀ-ի ՄՄ-ի անդամակցությունը պայմանաւորում է դեպի ՄՄ կամ դեպի ԵՄ ուղղության ճշտումով, ապա աւելի նուրբ դիւանագիտությամբ նույնն է ասում եվրոպացի պաշտոնատար Վիգանդը, շեշտելով որ Վիլնյուսից առաջ, այսինքն որեւէ փաստաթուղթ ստորագելուց առաջ պետք է քննարկել ՀՀ-ի ՄՄ անդամակցության հարցը։
Եւ եթե Լուկաշենկոն չի բացառում, որ դեպի ՄՄ ինչ-որ փաստաթուղթ կարող է ստորագրվել, ապա ՀՀ էկոնոմիկայի նախարարը չի բացառում դեպի ԵՄ ինչ-որ փաստաթղթի ստորագրումը։
Պարզ երեւում է, որ թե՜ ՄՄ-ի համագործակցության ճարտարապետները եւ թե՜ ԵՄ-ի ասոցացման շրջանակը գծագրողները փորձում են համագործակցության ձեաւաչափեր ճշտել եւ պահպանել հարաբերությունները, տարածաշրջանում գործընկերներ չկորցնելու եւ խաղի կանոնների վրա ազդեցության գործոնները պահպանելու միտումով։ Երկկողմանիորեն, սակայն հիշեցնելով ընտրանք կատարելու պայմանականությունը։ Այս համատեքստում պետք է դիտարկել ՀՀ-ի կողմից տեսանելիությունը ինչ-որ փաստաթղթեր ստորագրելու։
Շահան Գանտահարյան
«Ազդակ» թերթի գլխավոր խմբագիր
