«Ժնեւ-2»-ի հետ կապված մեկնաբանությունները երեկ կտրուկ կերպով սկսեցին բացասական եւ հոռետեսական երանգներ ստանալ: Անկախ դրանից, թե հետագա ի՛նչ ընթացք կստանա եւ թե վեհաժողովը որեւէ համաձայնական արդյունքի հասնելու հնարավորություններ ունի՞, թե՞ ոչ, փոխադարձ ամբաստանությունների ոլորապտույտի մեջ ներքաշվելը նպաստավոր որեւէ տվյալ չի կարող ապահովել խնդիրների լուսաբանման աշխատանքին:
Պետք է փորձել կենտրոնանալ հայկական գործոնի հետ ուղղակի-անուղղակի աղերս ունեցող երեւույթների վրա, թեկուզ երկարաժամկետ կտրվածքի վրա հավանական ազդեցություններ տեսնելու առումով:
Թեհրանի չմասնակցելը միջազգային վեհաժողովին, ավելի ճիշտ՝ հրավերի որոշման հետ կանչվելը իհարկե իր անդրադարձը պիտի ունենար տարածաշրջանում հայտնված կարեւորագույն թնջուկի հանգուցալուծման գործընթացի վրա: Սիրիական դիրքորոշման խստացում, Դամասկոսից հնչող հայտարարությունների համեմատական կարծրացումից մինչեւ լիբանանյան կառավարության կազմության աշխատանքների դանդաղեցում կարող են կապված լինել Թեհրանի նկատմամբ Արեւմուտքի կայացրած վերջին դիրքորոշումի հետ:
Սա սակայն հայտնապես չի արգելակում Թեհրանի նոր առաջնորդին՝ կայանալու ընթացքի մեջ գտնվող, գոնե հայտարարողական մակարդակի վրա չափավորական քաղաքականության համահունչ ելույթները շարունակելու: Հակառակ ժնեւից մեկուսացումին, Թեհրանը շարունակում է դրական նշաններ դրսեւորել եւ հայտարարել, որ ինքը պատրաստ է բոլոր պետությունների հետ բնականոն հարաբերություններ մշակելու: Իսկ սա բնականաբար տարբերություն է ընդգծում նախորդի օրերին երկրների վերացման մասին հայտարարությունների միջեւ:
Ամենայն հավանականությամբ, Իրանի գործոնի շրջանցման միջազգային այս փորձը չպիտի նպաստի տարածաշրջանում մեծ օրակարգերի լուծմանը: Եւ երբ ներսիրիական պատերազմի սկիզբը հանգամանավոր կենտրոնների կողմից հայտարարում էր, թե պետք է քանդել Թեհրան-Դամասկոս առանցքը, լռելյայն ավելացնելով նաեւ Մոսկվան, ապա նույն այդ ռազմավարական առանցքի կազմաքանդումը նպատակադրողները վստահաբար պիտի գիտակցեին, որ առանց կարեւորագույն առանցքային այդ կենտրոնի հնարավոր չէ համալիր լուծում ապահովել տարածաշրջանային հիմնախնդրին: Այստեղից հետևում է այն մտածումը, որ առաջադրվածը քաոսային իրավիճակի շարունակության ապահովումն է, գեթ առայժմ:
«Ժնեւ-2»-ից դուրս մղվեցին նաեւ Սիրիայի քրդերը, որոնք ակնկալում էին այս մեծ օրակարգի քննարկման ընթացին լսելի դարձնել իրենց իրավունքները: Քրդերի մասնակցության տեղի չտալը, հակազդեցության կարգով նրանց առաջնորդեց ինքնավար Քուրդիստանի հայտարարությանը: Պետք է արձանագրել, որ մինչ այդ, սակայն, Սիրիայի քրդերը ստեղծել էին արդեն իրողապես ինքնավար Քուրդիստան: «Ժնեւ-2»-ին չմասնակցելու իրականությունը երեւութապես մղել էր ինքնավարության հաստատման:
Հիմա եթե փորձենք դիտարկել այն կշիռը, որի մի կողմը (ապ)արդյունավետ ժողովի մասնակցությունն է,իսկ մյուս կողմը` ինքնավարությունը, երկար քննարկման չի ենթարկվի երկրորդի նախապատվությունը: Եթե Իրանին չհրավիրելով քաոսային իրավիճակի շարունակությունն է ապահովվում, ապա քրդերին մասնակից չանելով ինքնավարության հաստատումն է ակնկալվում։ Իսկ սա արդեն տարածաշրջանային նոր քարտեզագծումի նախաբանի հանգամանք կարող է ստանալ, եթե բաժանարար ծրագրերի գոյությունը չժխտվի:
Իսկ գեթ քրդերի մասով նոր քարտեզագծումը թվում է, որ չի բխում Անկարայի շահերից: Ինքնավար Քուրդիստան Իրաքում եւ այժմ ինքնավար Քուրդիստան Սիրիայում. մնում է մի ինքնավարություն էլ հարեւան այլ երկրում:
Իրանին մեկուսացնողը ուզում էր քաոսային իրավիճակի շարունակությունը: Սիրիայի քրդերի դիմաց Ժնեւի դռները փակողը ակնկալում էր ինքնավարության հակազդեցությունը: Տրամաբանությունը հուշում է, որ նույն կողմը երկարաժամկետ ծրագրով նախանշում է Թուրքիայի մասնատումը:
Շահան Գանտահարյան
«Ազդակ» թերթի գլխավոր խմբագիր
