Հայաստանում է գտնվում ալևիների Եվրոպայի կոնֆեդերացիայի պատվիրակությունը՝ Ֆրանսիայում ալևիների միության ֆեդերացիայի նախագահ Էլդար Քըլչքայայի գլխավորությամբ:
«Հայաստան ենք եկել 15 հոգանոց խմբով: Բացի պաշտոնական հանդիպումներից՝ 4 համալսարան այցելեցինք, որտեղ ֆրանսերենին տիրապետող ուսանողների կային: Տեսանք, որ հայերն ու ալևիները միմյանց մասին շատ քիչ բան գիտեն: Դարեր շարունակ Անատոլիայի հնագույն ժողովուրդներն ապրել են միևնույն ճակատագրով: Նրանց սնել է նույն հողը, ջրել նույն ջուրը, նրանք շնչել են միևնույն օդը, իսկ նրանց գլխավերևում շողացել է նույն արևը:
Այնուամենայնիվ, ալևիների, հայերի, քրդերի, հույների, ասորաքաղդեղացիների միջև եղած այս ներդաշնակությունը չարիք համարվեց նրանց կողմից, ովքեր, զզվանք զգալով այս հողերի մշակութային, լեզվական և կրոնական հարստության հանդեպ, մշտապես փորձել են ոչնչացնել բազմազանության այս դրսևորումները ամենադաժան մեթոդներով իրականացվող ձուլման քաղաքականության միջոցով: Նրանք խեղդեցին երկիրը արցունքներով և արյամբ:
Զինվորներն ու զինված խմբերը արտաքսում և սպանում էին հայերին: Հիվանդությունները, սովը և ծարավը բացում էին հալածող վերքերը և դատապարտում տառապանքի: Այն հարևանները, որոնք մեր կողքին էին հարսանիքի, թաղումների, հիվանդության և առողջ ժամանակ, մենք օգնում էինք: Մենք նրանց դահիճներին չէինք հանձնում: Ցավոք, մեզ չհաջողվեց փրկել բոլորին: Մենք չկարողացանք կանխել Հայոց ցեղասպանությունը: Մենք՝ ալևիներս, կիսում ենք հայ եղբայրների տառապանքը և այս այցով նույնպես ցանկանում ենք դա ցույց տալ: Մենք չկարողացանք կանխել նաև Հրանտ Դինքի սպանությունը: Մենք տեսանք ձեր դահճի դեմքը և զգացինք ձեր տառապանքը Դերսիմում, Մարաշում, Չորում, Սիվասում, Ղազիում ու Ղեզիում: Անցյալին դեմքով նայելը և սեփական պատմության մռայլ էջերը ճանաչելը չի նշանակում խայտառակել սեփական երկիրը: Եկել է ժամանակը, որ թուրքական կառավարությունը անի այս քայլը»,- լրագրողների հետ հանդիպման ժամանակ ասաց Էլդար Քըլչքայան:
«Վերածնունդ» հիմնադրամի նախագահ Արագած Ախոյանն էլ նկատեց՝ հիմնականում ալևիների ջանքերի շորհիվ են շատ հայեր փրկվել:
«Կարելի է ասել՝ հենց սա էր պատճառը, որ 1937-38թթ. նրանց կոտորեցին, որովհետև ամենը բացահայտվեց»,-նշեց Արագած Ախոյանը:
Անի Կարապետյան
