Կարս քաղաքում` Կարսի բերդի բարձունքից քիչ ներքև, այցելուների ուշադրությունն անմիջապես գրավում է մի գողտրիկ եկեղեցի. Կարսի Առաքելոց եկեղեցին է, որտեղ, ցավոք, այսօր «Հայր մեր»-ի փոխարեն նամազ է հնչում... Գմբեթի խաչը վաղուց հանված է:
Ասում են` եկեղեցին բաց է լինում միայն նամազի ժամերին: ASEKOSE.am-ի թղթակցի այցելության պահին եկեղեցու դռները բաց էին: Պահակը, բնականաբար, քրիստոնյա այցելուներին զգուշացրեց «իրենց սրբավայր» մտնելուց առաջ հանել կոշիկները: Այցելություներից մեկը թուրքերենով հասկացրեց, որ եկեղեցին հայկական է, ինչին ի պատասխան` վերջինս գլխով հաստատական շարժում արեց:
Թեև խաչը բացակայում է, սակայն, առաջին իսկ հայացքից նույնիսկ օտարի համար ակնհայտ է, որ եկեղեցին հայկական է: Գմբեթի շուրջ 12 առաքյալների քանդակներն անվնաս են մնացել: Եվ առավել քան զավեշտալի է` քրիստոնեության խորհուրդ կրող եկեղեցում այլ աստծու պաշտամունքը:
Նկատենք նաև, որ եկեղեցու արտաքին պատը տեղ-տեղ ծածկված է գրություններով:
Ինչպես հայկական ցանկացած եկեղեցու ու բերդի, այնպես էլ Ս. Առաքելոցի մոտակայքում մզկիթ է կառուցվել:
Սուրբ Առաքելոց եկեղեցինկառուցվել է Կարսում ՝ 940- ական թվականներին, Աբաս Բագրատունու օրոք։ 1579 թվականին օսմանյան թուրքերը եկեղեցին վերածում են մզկիթի իսկ, այնուհետև, երբ Կարսը գտնվում էրՌուսաստանի վերահսկողության տակ, եկեղեցին վերածվում է ռուս ուղղափառի։. Այնուհետև, 1917 թվականին, երբ Կարսը կրկին անցնում է թուրքերի տիրապետության տակ, Սուրբ Առաքելոց եկեղեցին հերթական անգամ վերածվում է մզկիթի։ 1918 -ին՝ Հայաստանի առաջին հանրապետության հռչակման ժամանակ, տաճարը գործում էր որպես հայկական եկեղեցի: Այնուհետև ,1920 թվականին, Սուրբ Առաքելոց եկեղեցին կրկին փոխարկվում և վերածվում է մզկիթի:
«Կորսվող արժեքներ» շարքի նախորդ հոդվածները`
Կորսվող արժեքներ. Մուշի հայկական թաղամաս, Սբ. Մարինե եկեղեցի
Կորսվող արժեքներ.Վարագավանքի պահապանը քուրդ Մեհմեդի ընտանիքն է
Կորսվող արժեքներ. Մհերի դռան տարածքում գորգերն արևին են տվել
Հեղինակ` Հասմիկ Գյոզալյան
